Jak kupować rośliny ze szkółek - oznaczenia i parametry roślin

Oferta szkółek corocznie ewoluuje – coraz bogatszy jest nie tylko asortyment, ale i wybór tych samych gatunków i odmian w różnych parametrach.

Zapis oferty ozdobnego materiału szkółkarskiego jak i specyfikacji projektowej oraz zapytania od wykonawców terenów zieleni powinny być przedstawione w ten sam sposób.

Znajomość oznaczeń i wynikających z nich parametrów jakościowych roślin ułatwia również zakupy roślin do ogrodów i przydomowych sadów.



Zestawienie symboli i parametrów jakościowych roślin

Roślina w doniczce
P 9 - Doniczka kwadratowa o boku 9 cm; „P” oznacza doniczkę o objętości poniżej 2 litrów, a liczba przy doniczce kwadratowej określa długość boku.
P 11 r - Doniczka okrągła o średnicy 11 cm; „P... r” oznacza doniczkę okrągłą (round), a liczba określa jej średnicę.

DOROSŁY MATERIAŁ SZKÓŁKARSKI
Szkółkowanie
x 2 - Roślina szkółkowana dwukrotnie;
x 3 - Roślina szkółkowana trzykrotnie
„x” z liczbą oznacza krotność szkółkowania.
Soliter - Krzew lub drzewo szkółkowane 3 razy lub więcej w odpowiednio dużej rozstawie.
bB - Roślina bez bryły (z gołym korzeniem)
B - Roślina z bryłą korzeniową
B+S - Bryła plus siatka druciana
Roślina w pojemniku
C 2 - Pojemnik dwulitrowy
C 5 - Pojemnik pięciolitrowy
„C” oznacza pojemnik od 2 litrów, a liczba określa objętość.
C 45 f - Pojemnik z tkaniny polipropylenowej
„C...f” oznacza pojemnik z tkaniny polipropylenowej, a liczba określa jego objętość w litrach.
Forma naturalna
N - Drzewo w formie naturalnej jednokrotnie szkółkowane
N x 3 - Drzewo w formie naturalnej trzykrotnie szkółkowane
„N” oznacza formę naturalną drzewa, a liczba po „x” krotność szkółkowania.
Forma pienna
Pa 120 - Forma pienna krzewu lub drzewa jednokrotnie szkółkowana o wysokości pnia 120 cm
Pa 100 x 3 - Forma pienna krzewu lub drzewa trzykrotnie szkółkowana
Pa 220/14-16 - Forma pienna drzewa o wysokości pnia 220 cm i obwodzie od 14 do 16 cm
„Pa” oznacza formę pienną, a liczba po „x” krotność szkółkowania. Przy krzewach podajemy wysokość pnia w cm, a przy drzewach, oprócz wysokości, także jego obwód.
Obwód pnia
Obwód pnia (cm) jest podawany przy formie piennej drzew, a mierzony na wysokości 100 cm nad powierzchnią ziemi.
Wysokość pnia
Wysokość pnia (cm) jest podawana przy formie piennej drzew, a mierzona od powierzchni ziemi do korony.
Wysokość krzewu
Wysokość rośliny (cm) jest mierzona od powierzchni ziemi do najwyższej części rośliny.
Inne
OKR - Roślina okrywowa.
POL - Grupa róż wielokwiatowych (tzw. polianty). Krzewy o raczej wyprostowanych pędach, kwiatach mniejszych niż róże wielkokwiatowe, zebranych w kwiatostany. Róże te obficie kwitną, dobrze powtarzają kwitnienie.
TH - Grupa róż wielkokwiatowych (tzw. mieszańce herbatnie). Są to krzewy o wyprostowanych, sztywnych pędach; kwiatach dużych, pełnych o ładnej budowie pąka, osadzonych pojedynczo na pędzie.
CZ - Róże czepne (pnące). Róże te mają długie, wiotkie bądź sztywne pędy (1,5-4 m długości), które wymagają podpór. Krzewy z tej grupy powtarzają kwitnienie, bądź kwitną
bardzo długo i obficie.
PARK - Róże parkowe. Róże te mają pokrój krzewiasty (1,5-2 m wysokości), o często przewieszających się pędach. Kwiaty od pojedynczych do pełnych. Odporne na mróz i choroby. Mogą być sadzone w ogrodach i na publicznych terenach zieleni, pojedynczo i w grupach.
BOT - Róże botaniczne. Do grupy róż botanicznych zaliczamy gatunki oraz ich odmiany, które występują na stanowiskach naturalnych.

MŁODY MATERIAŁ SZKÓŁKARSKI
Siewki
1/0 - Jednoroczne siewki nieszkółkowane
2/0 - Dwuletnie siewki nieszkółkowane
3/0 - Trzyletnie siewki nieszkółkowane
Pierwsza cyfra oznacza wiek siewki, a zero po ukośniku, że nie była szkółkowana
1/1 - Dwuletnie siewki szkółkowane jednokrotnie po pierwszym roku
2/1 - Trzyletnie siewki szkółkowane jednokrotnie po drugim roku
1/2 - Trzyletnie siewki szkółkowane jednokrotnie po pierwszym roku
2/2 - Czteroletnie siewki szkółkowane jednokrotnie po drugim roku
Pierwsza cyfra oznacza wiek siewki w momencie szkółkowania, a druga cyfra mówi o tym, ile lat od tego czasu minęło.
Sadzonki i ich rodzaje
0/1 - Jednoroczne ukorzenione sadzonki zdrewniałe
0/2 - Dwuletnie ukorzenione sadzonki zdrewniałe
„0” z ukośnikiem oznacza, że jest to sadzonka zdrewniała, a cyfra za nią definiuje jej wiek.
-1/0 - Jednoroczne sadzonki korzeniowe (odkłady bądź odrosty) nieszkółkowane
-1/1 - Dwuletnie sadzonki korzeniowe (odkłady bądź odrosty) szkółkowane jednokrotnie po pierwszym roku
Myślnik przed pierwszą cyfrą oznacza, że mamy do czynienia z sadzonką korzeniową bądź odkładem lub odrostem, pierwsza cyfra mówi nam o wieku sadzonki w momencie szkółkowania, a druga o czasie, który upłynął od momentu szkółkowania.
Stosuje się także skróty: sadz. korze. – sadzonka, odkł. – odkład, odr. – odrost.
0/1/0 - Jednoroczne ukorzenione sadzonki zielne nie szkółkowane
0/1/1 - Dwuletnie sadzonki zielne, szkółkowane jednokrotnie po pierwszym roku
0/1/2 - Trzyletnie sadzonki zielne, szkółkowane jednokrotnie po pierwszym roku
„0/1/0” oznacza, że mamy do czynienia z sadzonką zielną, a suma cyfr określa jej wiek.
Szczep
x/1/0 - Jednoroczne szczepy nieszkółkowane
x/2/0 - Dwuletnie szczepy nieszkółkowane
x/1/1 - Dwuletnie szczepy szkółkowane jednokrotnie po pierwszym roku
 „x” przed ukośnikiem oznacza, że mamy do czynienia ze szczepem, pierwsza cyfra oznacza wiek szczepu w momencie szkółkowania, a druga czas, który upłynął od tego momentu.

Materiały informacyjne ze strony:  http://www.zszp.pl/?id=73&lang=1

Pigwa wielkoowocowa – właściwości, uprawa i odmiany

Pigwa wielkoowocowa (pospolita) (Cydonia oblonga) jest gatunkiem rośliny wieloletniej z rodziny różowatych (Rosaceae) – jest jedynym przedstawicielem  rodzaju pigwa. Pochodzi z obszarów Azji: Zakaukazia, Iranu, Turkiestanu, południowo-wschodniej Arabii, Azji Mniejszej, rozprzestrzeniła się również w innych regionach. Do Europy Południowej prawdopodobnie została sprowadzona. Pigwa jest również uprawiana w Polsce. Czasami bywa mylona z pigwowcem.

Kwitnąca pigwa. Wiele odmian ma kwiaty białe, ale są też odmiany bardziej dekoracyjne o kwiatach różowych

Właściwości

Jej owoce zawierają wiele substancji prozdrowotnych: witamin (m.in. A, BI, 82 i P), aminokwasów, tiamin i mikroelementów (Cu, Fe, Zn, Co) oraz związków antyoksydacyjnych odpowiedzialnych za wychwytywanie z organizmu wolnych rodników. Stanowią zatem wartościowe uzupełnienie codziennej diety.

Wyznaczanie terminu zbioru jabłek - test skrobiowy - aplikacja na smartfon

Polecamy ciekawą aplikację na smartfony dla sadowników.

Test skrobiowy, zwany też indeksem skrobiowym, jest najprostszą i najbardziej uniwersalną metodą określania stopnia dojrzałości owoców. Dzięki temu może być z powodzeniem wykorzystywany przez sadowników do wyznaczania terminu zbioru jabłek.

Specjalnie dla sadowników wydawnictwo Plantpress przygotowało aplikację mobilną, która pomaga im łatwo i szybko wyznaczyć termin zbioru jabłek, bazujący na wynikach testu skrobiowego bezpośrednio z poziomu smartfona lub tabletu. Wystarczy wybrać odmianę jabłek z listy i porównać wyniki wykonanego testu skrobiowego z wzorcem na ekranie urządzenia mobilnego.

Z aplikacji sadownicy mogą również dowiedzieć się w jaki sposób ustalić optymalny czas zbioru owoców, czym jest test skrobiowy oraz jak go prawidłowo przeprowadzić. Producenci owoców nauczą się też jak oceniać wyniki testu skrobiowego oraz jak rozpoznawać i interpretować nietypowy rozkład skrobi widoczny na owocach poddanych testowi skrobiowemu.

Aplikacja zawiera też specjalną sekcję zawierającą wskazówki dla sadowników w zakresie opracowania strategii zbioru. Autorzy doradzają co zrobić, aby zebrane owoce jak najdłużej zachowały świeżość, trwałość i wysoką jakość.

Treści merytoryczne zostały przygotowane przez dr Krzysztofa Rutkowskiego z Instytutu Ogrodnictwa w Skierniewicach. Wydawcą jest Plantpress - branżowe wydawnictwo oraz producent specjalistycznych aplikacji mobilnych, które ułatwiają sadownikom, ogrodnikom i rolnikom prowadzenie produkcji i zarządzanie gospodarstwem.

Więcej informacji na stronie Google Play:
https://play.google.com/store/apps/details?id=pl.plantpress.testskrobiowy&hl=pl

Matecznik i szkółka jabłoni na potrzeby sadownika – poradnik krok po kroku – część 2 – okulizacja szkółki

W części pierwszej artykułu Matecznik i szkółka jabłoni na potrzeby sadownika – poradnik krok po kroku – część 1 zakładanie matecznika przedstawiliśmy krok po kroku jak założyć matecznik oraz jak otrzymać dobrej jakości podkładkę, na której możemy zaokulizować wybraną przez siebie odmianę jabłoni.

Wielu sadowników zmniejsza koszty zakupu drzewek poprzez zakup wybranej podkładki (nie zakładają matecznika podkładki) i posadzenie jej w swojej szkółce oraz zaoczkowanie wybraną odmianą we własnym zakresie.
Jest to korzystne rozwiązanie jeśli potrzebujemy niewielkiej ilości drzewek.

W tej części artykułu przedstawimy przebieg okulizacji oraz etapy pielęgnacji szkółki.
Otrzymanie gotowych do wysadzenia drzew trawa 3 lata jeśli sadzimy drzewka dwuletnie lub wyjątkowo 4 lata jeśli decydujemy się na posadzenie drzewek trzyletnich.

Polecamy na wycieczkę: Ogród japoński w Jarkowie

Ogród Japoński w Jarkowie to malownicze miejsce warte odwiedzenia przez wszystkich miłośników ogrodów i roślin. Polecamy w czasie zwiedzania Kotliny Kłodzkiej.
Ogród jest położony 3 km na południe od Kudowy Zdroju, koło Lewina Kłodzkiego. Jest to ogród w tradycyjnym stylu japońskim o powierzchni około 1000 m², wykorzystujący naturalne walory górskiego otoczenia i jego klimat.
Edward Majcher – właściciel ogrodu – prace nad nim rozpoczął w roku 1980. W 2000 otrzymał nagrodę miesięcznika "Ogrody". W 2003, jako drugi tego typu obiekt w Polsce (po wrocławskim), ogród został udostępniony zwiedzającym.
Ogród jest otwarty od maja do końca września, od 10.00.

Matecznik i szkółka jabłoni na potrzeby sadownika – poradnik krok po kroku – część 1 zakładanie matecznika

Wielu mniejszych jak i większych sadowników boryka się z problemem związanym z zakupem drzewek do nowych nasadzeń lub odnowienia starych sadów.
Cena nowych drzewek odmian jabłoni to zwykle koszt około 14-15zł za sztukę co przy potrzebie zakupu 2tyś. lub więcej drzewek na 1ha daje już spore kwoty.
W wielu szkółkach materiał do nasadzeń konkretnej odmiany należy zamawiać już nawet 3 lata wcześniej.

My postanowiliśmy rozwiązać ten problem we własnym zakresie i przygotowaliśmy własny matecznik oraz szkółkę przy naszym gospodarstwie na własne potrzeby.

Jest to bardzo opłacalne, choć pracochłonne przedsięwzięcie, zwłaszcza jeśli ktoś musi w niedługim okresie czasu wymienić kilka hektarów sadu.
Poniżej przedstawiamy pierwszy artykuł z tego krótkiego cyklu dotyczącego przydomowej szkółki na potrzeby własne sadownika.








Etap 1. Założenie matecznika
Podstawą założenia matecznika oraz pierwszym elementem decydującym o sile wzrostu naszych drzewek jest podkładka.

Choroba replantacyjna – przyczyny oraz zwalczanie zmęczenia gleby w replantowanym sadzie

Czynniki wywołujące chorobę replantacyjną
CZYNNIKI BIOTYCZNE – BAKTERIE, GRZYBY, PROMIENIOWCE

Kiedy rozpatrujemy wpływ wieloletniej uprawy na równowagę biologiczną gleby należy pamiętać, że gleba nie jest tworem martwym lecz swoistym układem bioorganomineralnym, w którym żyją mikro-, mezo- i makroorganizmy. Współdziałanie ich w środowisku sadu doprowadza do pewnego stanu, który nie jest szkodliwy dla starych drzew lecz ujemnie wpływa na nowo posadzone. Ponadto wieloletnie oddziaływanie człowieka może spowodować zmiany w biocenozie i naruszyć równowagę biologiczną. Wraz z intensyfikacją sadu możemy zaburzyć pierwotny stan środowiska, szczególnie spowodować niekorzystne zmiany w populacjach mikrofauny glebowej. Dotyczy to również wzrostu mikroorganizmów wywołujących chorobę replantacyjną. np. nicieni oraz bakterii, grzybów czy promieniowców.

Polecamy na wycieczkę: Arboretum w Bolestraszycach

Miłośnikom pięknych ogrodów polecamy Arboretum w Bolestraszycach.
Bogactwo roślin, świetne ogrodowe aranżacje, spokój i zieleń. Trudno stamtąd wyjść.

Świetne miejsce na niedzielną wycieczkę. Naprawdę warto!

 

Dereń jadalny – właściwości, uprawa i odmiany

W ostatnich czasach coraz większym zainteresowaniem cieszy się bioróżnorodność upraw i rośnie popyt na gatunki mało znane o wysokiej zawartości witamin, antyoksydantów i biostymulatorów. W początkach rolnictwa człowiek uprawiał ok. 7 tys. gatunków roślin, a obecnie z powodu uprzemysłowienia upraw ich liczba nie przekracza 200. Ten brak różnorodności sprzyja rozwojowi chorób cywilizacyjnych spowodowanych złym odżywianiem. Warto więc sięgać po ciekawe, mało znane rośliny, które urozmaicą nasze menu i zapewnią nam dodatkową porcję witamin i korzystnych dla zdrowia składników odżywczych.

Jedną z roślin o takich wybitnie prozdrowotnych właściwościach owoców jest dereń jadalny, czyli dereń właściwy (Cornus mas L.). Do rodzaju dereń (Comus sp.)  zaliczamy ok. 40 gatunków występujących głównie w strefie klimatu umiarkowanego półkuli północnej. Zasięg występowania derenia jadalnego rozciąga się od południowej i środkowej Europy, aż po Kaukaz i środkową Azję. Gatunek występuje na słonecznych stanowiskach w lasach górskich, na kamienistych zboczach, a na terenach nizinnych na cieplejszych stanowiskach. Czasami można go znaleźć w innych miejscach, gdzie tworzy skupiska powstałe ze zdziczałych egzemplarzy.
Dereń znany jest od czasów prehistorycznych. Jego nasiona znaleziono na terenie wykopalisk archeologicznych z epoki neolitu. W starożytności dereń był cennym surowcem zielarskim — Hipokrates zalecał picie naparów z liści i kory (mają one właściwości ściągające, przeciwbiegunkowe). W Cesarstwie Rzymskim niedojrzałe owoce derenia były kiszone. W średniowiecznych zapiskach klasztornych dereń często jest wymieniany jako cenna roślina owocodajna i lecznicza. Drewno ze względu na niezwykłą twardość i trwałość (por. łac. cornus = róg) było wykorzystywane do produkcji broni, a także w kołodziejstwie i produkcji kół zębatych do zegarów. Według zapisków w 1797 r. znanych było już 12 odmian derenia o owocach od białawych, żółtych do ciemnobordowych. Z owoców derenia wytwarza się soki, marmolady i galaretki. Produkuje się z niego wina, a także uważaną za jedną z najlepszych nalewek — dereniówkę. Dzięki bardzo wysokiej zawartości kwasów organicznych owoce derenia mogą służyć do naturalnego zakwaszania innych przetworów owocowych.


Charakterystyka gatunku



Dereń jadalny najczęściej występuje jako wysoki krzew (2-6 m) lub niskie drzewo o gęstej, kulistej lub kulisto-spłaszczonej koronie do 8 m wysokości. Cechą charakterystyczną tego gatunku jest powolny wzrost oraz długowieczność. Ostateczne wymiary może osiągać nawet w ciągu 100 lat, znane są egzemplarze w doskonałej kondycji liczące po kilkaset lat (bogatą kolekcję dereni posiada arboretum w Boletraszycach). Liście są całobrzegie, gładkie, jajowato-eliptyczne, o charakterystycznym spiczastym zakończeniu. Na pędzie ułożone są one naprzeciwlegle. Dolna strona blaszki liściowej jest jaśniejsza, a w pobliżu ogonka liściowego biało omszona. Dereń jadalny jest jedną z najwcześniej kwitnących roślin sadowniczych. Przy sprzyjającej pogodzie pierwsze kwiaty pojawiają się już w lutym, pełnia kwitnienia przypada najczęściej na marzec, ale na chłodniejszych stanowiskach kwitnienie może się przeciągnąć aż do kwietnia. Z jednego pąka kwiatowego rozwija się 15-25 pojedynczych żółtych kwiatów (zdjęcie tytułowe) zebranych w baldaszki. Rośliny w okresie kwitnienia wyglądają bardzo okazale, stanowią jeden z pierwszych pożytków dla pszczół. Z obserwacji wynika, że zarówno pąki kwiatowe, jak i same kwiaty są bardzo odporne na mróz. Dereń jest rośliną w pewnym stopniu samopylną, ale do dobrego owocowania wymaga stosowania zapylaczy np. innych odmian derenia, by obficie owocować (wyjątkami są odmiany obcopylne, wymagające zapylaczy).
Owoce to typowe pestkowce, w zależności od odmiany są żółte, jasno-czerwone, poprzez karminowe, szkarłatne, do prawie czarnych. Są one kuliste, czasem gruszkowate, ale najczęściej spotyka się podłużne, owalne, przypominające oliwki (1,5-2,0 cm długości; 1,2 cm szerokości). Masa pojedynczego owocu wynosi 1,2-2,6 g, zaś odmiany wielkoowocowe dają przeważnie owoce do 4 – 5 g. Udział nasion w owocu wynosi 30%, ale u najlepszych odmian sięga zaledwie 10%. Pestka jest najczęściej zrośnięta z miąższem. Dojrzewanie owoców rozpoczyna się przeważnie pod koniec sierpnia i trwa do końca września; cechą niekorzystną niektórych odmian derenia jest nierównomierne dojrzewanie, a także osypywanie się owoców. Miąższ owoców jest soczysty, cierpko-kwaśny. Owoce mają niezwykle cenne składniki odżywcze, witaminę C (60-120 mg/100 g), kwasy organiczne (1,0-7,3%) oraz antocyjany (0,4%). Zawartość ekstraktu zależy od stopnia dojrzałości owoców (12-20%).

Stanowisko do uprawy
Dereń jest rośliną niewybredną w odniesieniu do gleby. Dobrze znosi gleby ubogie i suche, toleruje także duże zasolenie typowe dla terenów miejskich. Dereń lubi gleby wapienne (pH 7-7,5), ale całkiem dobrze rozwija się również na stanowiskach kwaśnych. Jednak najlepsze plonowanie uzyskuje się na glebach żyznych, zasobnych w składniki mineralne, o uregulowanych stosunkach wodnych. Derenie źle znoszą gleby podmokłe, o słabej aeracji. Są to rośliny wybitnie światłolubne. Należy unikać zastoisk mrozowych oraz terenów, na których występują silne przymrozki, uszkadzające część kwiatów.

Rozmnażanie
Derenie rozmnaża się głównie generatywnie przez wysiew nasion, ponieważ siewki dobrze odtwarzają cechy roślin matecznych. Trudnością w produkcji jest konieczność przełamania głębokiego spoczynku bezwzględnego nasion, który wynika ze specyficznej budowy nasion o grubych łupinach nasiennych. W celu otrzymania dobrych wschodów, poleca się chłodną, a najlepiej ciepło-chłodną stratyfikację nasion z fazą ciepłą długotrwałą (18 tyg.) o zmiennej cyklicznie temperaturze (24+24 godz.) 15-25oC i fazą chłodną — ok. 24 tyg., temp. 3oC. Inną metodą rozmnażania jest sadzonkowanie: z użyciem sadzonek zdrewniałych wysadzanych wiosną albo przez sadzonki zielne. Ponieważ te ostatnie są bardzo delikatne i wrażliwe, wymagane jest ich zamgławianie. Jest to metoda efektywna, ale ma istotną wadę – rośliny uzyskane z sadzonek zielnych w pierwszym roku produkcji rosną bardzo słabo. W doświadczeniach najlepsze rezultaty uzyskano, stosując ukorzeniacz płynny z auksyną w stężeniu 3000 mg/l (K-IBA). Sadzonki traktowane takim stężeniem ukorzeniały się bardzo dobrze oraz wykształciły najlepszy system korzeniowy. Efektywność rozmnażania w dużym stopniu zależy od cech genetycznych odmiany, np. ‚Devin’ mnożyła się znacznie lepiej niż ‚Titus’. Droższą, ale najlepszą metodą rozmnażania wegetatywnego jest uszlachetnianie odmian na podkładkach. Najczęściej przeprowadza się okulizację w pierwszej połowie sierpnia. Jako podkładki służą siewki dzikich typów derenia. Innym sposobem jest szczepienie zimowe. Tak wyprodukowane rośliny kwitną i owocują już w 3. roku po uszlachetnieniu.

Zakładanie i prowadzenie plantacji
Do założenia plantacji towarowych stosuje się rośliny 2-3-letnie. Aby uzyskać wczesny i wysoki plon, wykorzystuje się wartościowe, wielkoowocowe odmiany szczepione na podkładkach. Derenie najlepiej sadzić jesienią. Rozstawa wynosi 3 m w rzędzie, 4-5 m między rzędami. Jeśli rośliny będą prowadzone w formie krzewu, rozstawę w rzędzie można zredukować do 1 m. Przy zakładaniu plantacji z wyselekcjonowanych odmian istnieje konieczność sadzenia zapylaczy (mogą to być dzikie typy dereni), w przeciwnym razie plantacja musi składać się przynajmniej z dwóch odmian.
Derenie można prowadzić w formie krzewu lub drzewa. Na plantacjach towarowych najlepszą formą jest niskopienne drzewo o pniu do 50 cm — umożliwia to mechaniczne otrząsanie owoców. Cięcie ogranicza się do prześwietlania korony. W celu wytworzenia większej ilości pędów, zagęszczenia korony, można zastosować nacinanie kory aż do starszego drewna. Ze względu na powolny wzrost roślin w pierwszych latach uprawy stosuje się intensywne odchwaszczanie i pielęgnację gleby. W przypadku kwaśnego odczynu gleby zalecane jest lekkie wapnowanie. Jedynie w nielicznych wypadkach korzystne jest zastosowanie pogłównego nawożenia mineralnego azotem – rośliny źle tolerują przenawożenie, może nawet prowadzić to do zamierania. Nie stosuje się ochrony — gatunek nie jest porażany przez choroby i szkodniki, nie jest także obgryzany przez zwierzynę.

Zbiór owoców
Jeśli owoce mają być przechowywane, zbieramy je, gdy są różowoczerwone. W chłodni mogą być przetrzymywane do miesiąca. Owoce do sprzedaży bezpośredniej zbieramy w pełni dojrzałe, gdy lekko oddzielają się od szypułki. Tylko wówczas odznaczają się wybornym smakiem i aromatem. Niektóre odmiany dojrzewają nierównomiernie i zaleca się ich 2-3-krotny zbiór. Owoce zbiera się ręcznie bądź otrząsa ręcznie lub mechanicznie na płachty.

Odmiany derenia
Odmiany derenia różnią się pomiędzy sobą terminem dojrzewania – od pierwszej połowy sierpnia aż do końca września (mimo iż termin kwitnienia jest podobny).
Odmiany różnią się również kolorem owoców – typowe są owoce w kolorze jasno i  ciemnoczerwonym, ale są również owoce o barwie żółtej czy prawie czarnej. Charakterystyczną cechą odmiany jest również wielkość i masa owocu.
Najbardziej popularne w Polsce są odmiany zarówno nasze krajowe, jak i ukraińskie oraz austriackie i niemieckie.

Najstarsze odmiany derenia:

1. Dereń jadalny odm. Flava (Cornus mas Flava) – jedna z najstarszych odmian derenia, opisana w drugiej połowie XVII w. Odmiana wczesna – owoce dojrzewają w sierpniu i szybko opadają z krzewów. W niektórych latach jest to najwcześniejsza odmiana. Średnio plenna, silnie rosnąca, o luźnym pokroju. Ze wszystkich odmian najpóźniej wchodzi w owocowanie, w wieku 4-5 lat.
   Odmiana Flava ma owoce o przeciętnej wielkości (średnia waga 2,7g), owalne, żółte, bardzo smaczne, z wyraźnym posmakiem ananasa. Owoce polecane szczególnie jako deserowe.
2. Dereń jadalny odm. Macrocarpa (Cornus mas Macrocarpa) – stara odmiana wytwarzająca bardzo liczne owoce. Odmiana późna – dojrzewa na przełomie września i października. Drzewka tej odmiany rosną raczej słabo, osiągając ok. 2,5m wysokości i mają koronę kształtu szeroko stożkowego.
   Owoce o kształcie gruszkowatym, ciemnoczerwone, dwa razy większe niż u form dzikich, zwisające w pęczkach po kilka sztuk. Owoce Macrocarpy zebrane w pełni dojrzałości są wyjątkowo smaczne.   Owoce polecane szczególnie jako deserowe i na nalewki.

Odmiany polskie:

1. Dereń jadalny odm. Juliusz (Cornus mas Juliusz) – polska odmiana owocowa wyhodowana w Arboretum Bolestraszyce. Odmiana wczesna – początek dojrzewania owoców przypada na koniec sierpnia. Cechuje się także najkrótszym okresem zbioru z polskich odmian wynoszącym niecały miesiąc. Odmiana o dużej sile wzrostu, wytwarzająca rozłożystą koroną.
   Średnia masa owocu 2,7g, zawartość cukru 10%. Spośród polskich odmian posiadają jeden z najwyższych stosunków miąższu do pestki.  Owoce okrągłe, w kolorze czerwonym, polecane na przetwory i soki.
2. Dereń jadalny odm. Szafer (Cornus mas Szafer) – polska odmiana owocowa wyhodowana w Arboretum Bolestraszyce.  Odmiana wczesna – dojrzewa pod koniec sierpnia. W porównaniu do innych odmian posiada najdłuższy i stały okres zbioru, trwający ponad półtora miesiąca. Odmiana o przeciętnej sile wzrostu i typowym stożkowym pokroju.
   Posiada jedne z najsmaczniejszych owoców – charakteryzują się najwyższą zawartością witaminy C, cukrów (16%) i czerwonych barwników antocyjanowych, oraz średnią pektyn. Średnia masa owocu 3,0g, ciemnoczerwone, wydłużone, lekko gruszkowete.  Najbardziej wszechstronna odmiana polecana jako deserowa, na nalewki, przetwory i soki.
3. Dereń jadalny odm. Bolestraszycki (Cornus mas Bolestraszycki) – polska odmiana owocowa wyhodowana w Arboretum Bolestraszyce. Odmiana wczesna – początek dojrzewania przypada pod koniec sierpnia. Okres zbioru jest długi, ale zmienny w kolejnych latach. Odmiana o przeciętnej sile wzrostu i typowym stożkowym pokroju.
   Spośród polskich odmian obradza największe owoce, o średniej masie 3,3g, ciemnoczerwone, wydłużone, trochę beczułkowate. Charakteryzują się wysoką zawartością witaminy C i pektyn oraz bardzo wysoką zawartością cukrów (14%). Owoce polecane szczególnie jako deserowe, na nalewki i przetwory.
4. Dereń jadalny odm. Dublany (Cornus mas Dublany) – polska odmiana owocowa wyhodowana w Arboretum Bolestraszyce. Owoce zaczynają dojrzewać w drugiej połowie sierpnia i szybko opadają z krzewów. Odmiana o przeciętnej sile wzrostu i rozłożystym pokroju.
   Owoce o średniej masie 3,3g,  bordowe, lekko stożkowate, wydłużone. Charakteryzują się zmienną zawartością witaminy C w kolejnych latach oraz wysoką zawartością cukrów (13%) i pektyn. Owoce polecane szczególnie jako deserowe, na nalewki i przetwory.
5. Dereń jadalny odm. Słowianin (Cornus mas Słowianin) – polska odmiana owocowa wyhodowana w Arboretum Bolestraszyce. Początek dojrzewania owoców przypada na początek września. Okres zbioru jest długi i zmienny, owoce dojrzewają bardzo nierównomiernie. Odmiana o przeciętnej sile wzrostu i szerokim pokroju.
   Owoce o średniej masie 3,0g, czerwone, wydłużone, lekko butelkowate. Charakteryzują się niską zawartością witaminy C, bardzo wysoką zawartością cukrów (14%) oraz najwyższą zawartością pektyn.  Owoce polecane  jako deserowe, na nalewki i przetwory.
6.  Dereń jadalny odm. Paczoski (Cornus mas Paczoski) – polska odmiana owocowa wyhodowana w Arboretum Bolestraszyce. Odmiana średniowczesna – owoce dojrzewają na początku września. Okres zbioru jest długi lecz zmienny, w korzystnych latach może się przeciągnąć nawet do ponad dwóch miesięcy. Odmiana o przeciętnej sile wzrostu i rozłożystym pokroju.
   Owoce o przeciętnej masie 3,0g, czerwone, wydłużone, lekko butelkowate. Posiadają średnią zawartość witaminy C, cukrów (12%) i pektyn. Polecane szczególnie jako deserowe, na nalewki i soki.
7.  Dereń jadalny odm. Kresowiak (Cornus mas Kresowiak) – polska odmiana owocowa wyhodowana w Arboretum Bolestraszyce. Odmiana średniowczesna – owoce zaczynają dojrzewać w pierwszej połowie września. Długość okresu zbioru jest wyraźnie zmienna i czasami przeciąga się na ponad 2 miesiące. Odmiana o przeciętnej sile wzrostu i szerokim pokroju.
   Owoce o średniej masie 2,8g, czerwone, lekko wydłużone. Posiadają zmienną zawartość witaminy C, wysoką zawartość cukrów (>13%) oraz dość wysoką zawartość pektyn.  Owoce polecane jako deserowe, na nalewki i przetwory.
8.  Dereń jadalny odm. Florianka (Cornus mas Florianka) – polska odmiana owocowa wyhodowana w Arboretum Bolestraszyce. Odmiana późna – zaczyna dojrzewać w drugiej dekadzie września. Okres zbioru krótki. Odmiana o silnym wzroście i szerokim pokroju.
   Owoce o średniej masie 3,4g, okrągłe/owalne, bordowe. Charakteryzują się średnią zawartością witaminy C, niskim poziomem cukrów i średnią zawartością pektyn. Owoce polecane na przetwory.
9.  Dereń jadalny odm. Podolski (Cornus mas Podolski) – polska odmiana owocowa wyhodowana w Arboretum Bolestraszyce. Odmiana późna – owoce zaczynają dojrzewać w połowie września. Okres zbioru jest bardzo krótki, ale z polskich odmian kończy się najpóźniej. Odmiana o przeciętnej sile wzrostu i szerokim pokroju.
   Owoce o średniej masie 3,1g, okrągłe/owalne, ciemnoczerwone. Charakteryzują się średnią zawartością witaminy C, niskim poziomem cukrów i najniższą zawartością pektyn. Spośród polskich odmian posiadają najniższy udział pestki w masie owocu rzędu 10% i tym samym Podolski jest najbardziej wydajną odmianą. Owoce polecane na przetwory i soki.

Odmiany ukraińskie:

1. Dereń jadalny odm. Elegantnyj (Cornus mas Elegantnyj) – ukraińska odmiana owocowa.
   Najwcześniejsza z odmian – termin dojrzewania przypada na pierwszą połowę sierpnia. Nie zerwane owoce nie osypują się na ziemię! Odmiana o słabej sile wzrostu, osiągająca niecałe 2m wysokości oraz do 2,5m szerokości.
   Średnia masa owocu 5g – duże ciemnoczerwone, wydłużone owoce. Zawartość cukru 9,1%. Przeciętny plon z kilkunastoletniego krzewu 30kg. Owoce polecane głównie na przetwory.
   
2. Dereń jadalny odm. Korałłowyj Marka (Cornus mas Korałłowyj Marka) – ukraińska odmiana owocowa otrzymana jako siewka odmiany Jantarnyj. Termin dojrzewania: połowa sierpnia.
   Średnia masa owocu 5,8g; owoce duże, okrągłe/lekko owalne, jasnoczerwone. Zawartość cukru 12,7%. Jedna z najsmaczniejszych odmian ukraińskich. Przeciętny plon z kilkunastoletniego krzewu 36kg. Owoce polecane jako deserowe, na nalewki i przetwory.
3. Dereń jadalny odm. Wydubieckij (Cornus mas Wydubieckij) – ukraińska odmiana owocowa. Wczesny termin dojrzewania – druga połowa sierpnia.
   Średnia masa owocu 6,5g, owoce wydłużone, butelkowate, czerwone. Zawartość cukru 7,5%. Jedna z najplenniejszych odmian – przeciętny plon z kilkunastoletniego krzewu 50kg. Owoce polecane szczególnie na przetwory.
4. Dereń jadalny odm. Swietljaczok (Cornus mas Swietljaczok) – ukraińska odmiana o bardzo dużych owocach i bardzo plenna. Średni termin dojrzewania osiągają na początku września i nie osypują się na ziemię. Odmiana o umiarkowanej sile wzrostu wytwarzająca zaokrągloną koronę wysoką na 2,5m i szeroką na 3m.
   Jedne z największych owoców – średnio ok. 7g, a maksymalnie do 11g! Owoce wydłużone, gruszkowate, grube, czerwone. Zawartość cukru 9,7%.  Po zbiorach dają się dość dobrze przechowywać. Przeciętny plon z kilkunastoletniego krzewu wynosi 50kg. Owoce dobre na przetwory.
5. Dereń jadalny odm. Jantarnyj (Cornus mas Jantarnyj) – ukraińska odmiana owocowa. Jedna z najplenniejszych odmian – średni plon z kilkunastoletniego krzewu 40kg. Owoce dojrzewają w pierwszej połowie września i opadają na ziemię. Roślina o umiarkowanej sile wzrostu i szerokostożkowej koronie.
   Owoce smaczne, średniej wielkości – przeciętnie 3,5g, owalne, w kolorze jasno żółtym. Zawartość cukru 9,6%. Słabo się przechowują. Owoce polecane głównie jako deserowe, na przetwory.

Inne odmiany:

1. Dereń jadalny odm. Jolico (Cornus mas Jolico) – austriacka odmiana owocowa.  Bardzo późna – dojrzewa jako jedna z ostatnich na przełomie września i października, i wymaga w związku z tym ciepłej jesieni, aby uzyskać pełnię walorów smakowych. Odmiana najszybciej wchodząca w owocowanie – często na jednorocznych szczepach zawiązuje po kilkanaście pąków kwiatowych! Odmiana obcopylna.
   Owoce barwy ciemnopurpurowej, duże – średnio 5g na owoc, wydłużone/owalne. Owoce polecane szczególnie na przetwory. 
2. Dereń jadalny odm. Aurea (Cornus mas Aurea) – odmiana niemiecka, ozdobna. Rośnie nie wysoko osiąga około 2 metrów wysokości. Korona szeroka nieregularna. Odmiana derenia jadalnego o wolnym wzroście i dekoracyjnych liściach. Owocuje słabo. Owoce okrągłe małe czerwone nadające się na domowe przetwory i konfitury zawierają witaminę C i P.
   Liście cytrynowo żółte pojawiające się już wiosną. Kwitnie wcześnie pojawiają się drobne żółte kwiatuszki.  Sadzić najlepiej w półcieniu gdyż ze względu na kolor liści często pali je słońce. Gleba żyzna wilgotna. Krzew dobrze prezentuje się z innymi roślinami o kontrastowej barwie liści, nadaje się również na niewysokie formowane żywopłoty.
3. Dereń jadalny odm. Variegata (Cornus mas Variegata) – odmiana owocowa i ozdobna. Małe drzewko lub częściej krzew, dorastający do 3 m wysokości. Owoce owalne, czerwone , o gładkiej skórce, smaczne, deserowe.
   Roślina posiada ładny, okrągły pokrój, dzięki czemu można go wykorzystać do tworzenia naturalnych, nieformowanych żywopłotów. Szczególną ozdobą tej odmiany derenia są pojawiające się bardzo wcześnie liście. Są zielone, owalne, z kremową, nieregularną obwódką, często przybierającą różowy odcień. Jesienią stają się jeszcze bardziej dekoracyjne gdyż przebarwiają się na piękny purpurowy kolor. Kwiaty również pojawiają się bardzo wcześnie, już na przedwiośniu, kiedy jeszcze inne rośliny nie zdążą się zazielenić. Są, małe, żółte w kształcie gwiazdek i wyrastają po kilkanaście na szczytach pędów.

Opracowano na podstawie: SAD NOWOCZESNY 12/2007 „Dereń jadalny – roślina owocowa i ozdobna” autor: dr inż. Maciej Gastoł, oraz stron: www.derenjadalny.com/oferta/deren-jadalny i www.drzewa.com.pl/262-derenie-jadalne-na-nalewki-, zdjęcia: zasoby pixabay.

Agrest – o produkcji i zakładaniu plantacji

Agrest jest ważnym gatunkiem spośród krzewów jagodowych. Uprawiany jest w Polsce na plantacjach towarowych, a także na działkach i w ogrodach przydomowych. Nasz kraj od wielu lat zaliczany jest także do światowej czołówki w produkcji i eksporcie owoców tego gatunku. W ostatnich latach pojawiło się zainteresowanie nasadzeniami przystosowanymi do produkcji owoców deserowych na rynek świeżych owoców i nastąpił rozwój takich plantacji (fot. 1). 

Fot. 1. Plantacja agrestu przystosowana do produkcji
wysokiej jakości owoców

Zmniejszająca się produkcja

Z danych GUS wynika, że roczne zbiory owoców agrestu w Polsce na początku lat 90. ub. wieku wynosiły 42 000-47000 t. W ostatnich kilku latach obserwowany jest jednak znaczny spadek tej produkcji — do 14 000-21000 ton (do 2007r). Główną przyczynę zmniejszenia się nasadzeń i zbiorów agrestu w Polsce stanowi brak szerokiego asortymentu odmian, zwłaszcza odpornych na amerykańskiego mączniaka agrestu oraz wystarczająco plennych i przydatnych do kombajnowego zbioru owoców. Z opinii specjalistów wynika, że znaczny spadek produkcji tych owoców powinien być impulsem do tworzenia nowych nasadzeń agrestu i zwiększenia rocznych zbiorów (nawet 2-krotnie) i nie spowoduje to nadprodukcji, ale przyczyni się do umocnienia naszej pozycji na świecie. Przed podjęciem decyzji o zwiększaniu nasadzeń należy jednak wcześniej poznać możliwości sprzedaży tych owoców.

Produkcja owoców deserowych w Polsce

W naszym kraju produkcja agrestu prowadzona jest w sposób nowoczesny na dużej części plantacji (fot. 2), na których owoce zbierane są za pomocą różnych typów kombajnów. 

Fot. 2. Młoda plantacja agrestu przystosowana do zbioru kombajnowego

Towarowa produkcja owoców agrestu była już wielokrotnie opisywana, dlatego przedstawiam ją tylko ogólnie, szczególnie uwzględniając zagadnienia dotyczące nowej u nas technologii uprawy agrestu z przeznaczeniem na zbiór owoców deserowych. W niektórych krajach UE, np. w Holandii, Belgii, Niemczech, Hiszpanii, Portugalii a także poza UE (w Szwajcarii) produkcja owoców deserowych roślin jagodowych (malin, jeżyn, porzeczek i agrestu) przeznaczonych do bezpośredniego spożycia jest znana i prowadzona od co najmniej 15 lat. W Polsce od kilku lat znane są już tego typu uprawy (m.in. porzeczek i agrestu). W ww. krajach, a także w Polsce, są to przeważnie małe, specjalistyczne plantacje (0,50-2,0 ha), intensywnie prowadzone przy rusztowaniach i drutach (palikach bambusowych) z fertygacją. Należy zdawać sobie sprawę, że jest to inwestycja kapitałochłonna oraz wymagająca dużego udziału ręcznej siły roboczej do pielęgnacji, cięcia i prowadzenia krzewów, a przede wszystkim do zbioru owoców do jednostkowych pojemników (od 250-g do 1-kg). Z drugiej strony, ceny deserowych owoców agrestu (fot. 3) i innych roślin jagodowych są kilka razy wyższe niż owoców przemysłowych (do przetwórstwa i zamrażalnictwa). Rekompensuje to wysokie koszty produkcji, głównie robocizny, i gwarantuje opłacalność produkcji. Jak dotychczas, owoce deserowe roślin jagodowych, w tym agrestu, produkowane przez naszych plantatorów, oferowane są głównie na rynki „starej" UE, gdzie klienci są skłonni płacić za nie więcej. Uprawa agrestu (i innych krzewów jagodowych) jest produkcją wieloletnią na tym samym polu. Zatem wybór stanowiska, przygotowanie gleby przed sadzeniem i zabiegi pielęgnacyjne są bardzo ważne, bo decydują o powodzeniu w uprawie i jej opłacalności. 

Fot. 3.  Owoce agrestu w opakowaniach jednostkowych

Fot. 4 i 5. Odmiany o zielonym i czerwonym kolorze owoców.

Zakładanie plantacji

Agrest nadaje się do uprawy na terenie prawie całego kraju. Krzewy te są mrozoodporne, ale pąki i kwiaty są wrażliwe na uszkodzenia przez przymrozki wiosenne, chociaż w mniejszym stopniu niż np. czarna porzeczka. 

Wybór stanowiska. Najkorzystniejsze są tereny otwarte, równinne lub lekkie skłony o wystawie zachodniej, południowo-zachodniej lub północno-zachodniej. Nieodpowiednie są torfowiska, wilgotne łąki, zagłębienia terenu i kotliny, gdzie tworzyć się mogą zastoiska mrozowe. 

Wymagania glebowe agrestu są na ogół większe niż porzeczek. Krzewy agrestu dobrze rosną i plonują na glebach żyznych, bogatych w składniki pokarmowe, o odpowiedniej wilgotności, ale o uregulowanych stosunkach wodno-powietrznych i poziomie występowania wód gruntowych na wysokości 80-120 cm. Najlepsze są gleby lekko kwaśne, o pH 6,0-6,5, gliniaste lub piaszczysto-gliniaste. Należy pokreślić, że w produkcji owoców deserowych lokalizacja pola powinna zapewnić możliwość nawadniania roślin. Przygotowanie gleby pod wieloletnią uprawę tego gatunku (przez 10-12 lat) należy wykonać na podstawie przeprowadzonych wcześniej analiz chemicznych próbek gleby z warstwy ornej i podornej. Określenie zawartości P, K, Ca i Mg oraz oznaczenie odczynu (pH) gleby pozwoli na optymalne nawożenie mineralne przed sadzeniem. Takie nawożenie, oparte na wynikach analiz gleby, jest także uzasadnione ekonomicznie, gdyż pozwala zaoszczędzić na drogich nawozach. Pod uprawę agrestu należy przeznaczyć pole, na którym uprawiano rośliny okopowe na oborniku lub rośliny motylkowe na przyoranie, czy zboża. Jeżeli pole jest zachwaszczone, najpierw należy dokładnie zniszczyć chwasty trwałe, takie jak: powój, perz i ostrożeń, gdyż trudno je zwalczyć w okresie prowadzenia plantacji. Chwasty jedno-i dwuliścienne można zniszczyć przez zastosowanie herbicydów, według dawek i zaleceń podanych w ,Programie ochrony roślin sadowniczych ". Jeżeli nie uprawiano roślin zielonych na przyoranie jako przedplon, poleca się nawieźć pole obornikiem (30-40 ton/ha) na całą powierzchnię lub tylko w wyznaczone rzędy, w których będą sadzone krzewy. Gleby kwaśne należy zwapnować, najlepiej rok przed planowanym założeniem plantacji, lub pod przedplon. Zabiegu tego nie należy łączyć z nawożeniem organicznym i fosforowym.

Odmiany do uprawy towarowej (produkcja owoców do przemysłu) oraz do uprawy specjalistycznej (owoce deserowe) — przy ich wyborze należy wziąć pod uwagę plenność, wielkość i barwę owoców (fot. 4 i 5), a także odporność roślin na główne choroby (amerykańskiego mączniaka agrestu i antraknozę liści). Ponadto powinien zostać uwzględniony termin dojrzewania owoców, przydatność do maszynowego zbioru oraz wartość przetwórcza i zamrażalnicza owoców. 

Fot. 6. Mateczniki , w których produkuje się sadzonki agrestu przez odkłady (a), lub przez obsypywanie trocinami roślin matecznych posadzonych na czarnej macie szkółkarskiej (b)

Materiał szkółkarski i termin sadzenia. Krzewy kupujemy w kwalifikowanych szkółkach (fot. 6), co gwarantuje wysoką zdrowotność i jakość materiału oraz tożsamość odmianową. Do nasadzeń towarowych poleca się sadzonki pierwszego wyboru, z dobrze rozbudowanym systemem korzeniowym (fot. 7).

Fot. 7. Sadzonki agrestu ukorzenione w doniczkach

Zapewnia to prawidłowe przyjęcie się krzewów oraz silny wzrost i rozwój po posadzeniu na miejsce stałe. Produkcja sadzonek agrestu we własnym zakresie z niepewnego materiału roślinnego jest zawsze ryzykowna i trudna. Dla obu technologii uprawy termin zakładania plantacji jesienią jest bardziej uzasadniony niż wiosenny. Mamy wtedy do wyboru większy asortyment odmian oraz materiał szkółkarski lepszej jakości. Ponadto, bierzemy pod uwagę wczesne rozpoczynanie wegetacji roślin agrestu. Sadzenie wiosenne daje z reguły gorsze rezultaty. Jeżeli jednak decydujemy się na ten termin, rośliny sadzimy jak najwcześniej, gdy tylko można przygotować pole. Podczas suchych wiosen przyjęcie i wzrost krzewów są jednak gorsze niż przy sadzeniu jesienią. Rozstawa roślin musi być tak dostosowana, aby wszystkie prace związane z pielęgnacją, ochroną roślin i zbiorem owoców odbywały się bez kłopotów. Przy wyborze odpowiedniej rozstawy należy wziąć także pod uwagę sposób prowadzenia krzewów i siłę wzrostu odmiany, jakość i żyzność gleby oraz posiadany sprzęt (ciągnik, kombajn i inne maszyny).

Technologia produkcji owoców do przetwórstwa

• Na plantacjach towarowych, dostosowanych do zbioru kombajnowego owoców, poleca się sadzić krzewy w rozstawie 3,5-4,0 m x 0,50-0,60 m (ok. 4200-5500 szt./ha). Gęste sadzenie krzewów w rzędach powoduje, że rośliny rozrastają się bardziej pionowo w kierunku międzyrzędzi, natomiast szerokie międzyrzędzia pozwalają na przejazd opryskiwaczy, kombajnów i innych maszyn.

• Na małych plantacjach założonych do ręcznego zbioru rośliny sadzi się w mniejszej rozstawie 2,0-2,5 m x 0,5 m, a nawet co 0,40 m (8000-12 500 szt./ha). Krzewy w rzędzie prowadzone są w wąskich szpalerach poprzez przywiązywanie pędów do drutów rozciągniętych między słupkami i podporami. Stosowane w tej technologii węższe międzyrzędzia zapewniają przejazd wąskimi ciągnikami ogrodniczymi wraz współpracującymi maszynami (kosiarki, opryskiwacz, itp.).
Dla obu technologii produkcji poleca się, aby rzędy wytyczać w kierunku północ-południe. Takie usytuowanie wpływa na lepsze i równomierne naświetlenie roślin w sezonie wegetacyjnym oraz stanowi osłonę kolejnych rzędów przed przeważającymi u nas wiatrami zachodnimi. Przed sadzeniem należy rozważyć rozmieszczenie odmian, zwłaszcza na dużych plantacjach. Ponadto posadzenie 2 lub 3 odmian zmniejsza ryzyko produkcyjne oraz wydłuża okres eksploatacji i zbioru owoców kombajnem. W zależności od technologii produkcji i wielkości plantacji, sadzenie krzewów agrestu wykonujemy ręcznie lub przy użyciu różnych typów sadzarek współpracujących z ciągnikami. Krzewy sadzimy zawsze o 5-7 cm głębiej niż rosły w szkółce. Po posadzeniu glebę wokół krzewów należy dobrze udeptać lub docisnąć.

Artykuł na podstawie „Hasło ogrodnicze” nr 5/2008, „Produkcja agrestu” -  autor dr Stanisław Pluta, zdjęcia pochodzą z artykułu (fot. 1 -  autor A. Fura, fot. 2 – autor S. Pluta, fot 6 i 7 – autor T. Werner) oraz zasobów Pixabay (fot. 3, 4, 5).

Kwitnące latem cebule, bulwy i kłącza - terminarz sadzenia i pielęgnacja niektórych gatunków

Większość roślin cebulowych sadzi się jesienią. Termin wiosenny zarezerwowany jest dla przybyszów z ciepłych zakątków świata.




Przedstawiamy krótkie opisy wybranych grup roślin, które sadzimy do gruntu w terminie wiosennym, kwitnące latem.



Sadzenie i rozmnażanie lilii 

Lilie sadzi się na głębokość dwukrotnie większą niż wysokość cebulki. A zatem, jeśli cebulka mierzy 6 cm wysokości, dołek do sadzenia powinien mieć głębokość 12 cm. Jeżeli podłoże jest słabo przepuszczalne, dobrze jest wsypać na dno dołka warstwę piachu (5 cm). Zewnętrzna warstwa cebuli składa się z luźnych, niezrośniętych ze sobą łusek. Łuski te można wykorzystywać do rozmnożania roślin. W tym celu wczesną jesienią wtyka się je do połowy w przepuszczalne podłoże do sadzonkowania i ustawia w szklarni lub na ciepłym parapecie. Przy odpowiednio wysokiej temperaturze (18-22°C) i równomiernej wilgotności substratu, w ciągu 1-3 miesięcy w dolnej części łusek pojawiają się korzenie i młode cebulki. Wtedy łuski przesadzamy pojedynczo do doniczek i uprawiamy w temperaturze ok. 5°C. Na rabatę wysadza się je, gdy cebulki osiągają wielkość naparstka (szybko rosnące odmiany nawet już pierwszej wiosny, słabiej zwykle w następnym roku).

Lilie różane to nowa seria lilii orientalnych o pełnych kwiatach w bieli i odcieniach różu. Odmiany te dorastają do wysokości 80-90 cm i nadają się takie do uprawy w doniczkach.

Przechowywanie i rozmnażanie dalii 

Tworzące karpę bulwy dalii przechowuje się do następnego sezonu w miejscu zabezpieczonym od mrozu. Jesienią, po zakończeniu kwitnienia, wykopuje się je i oczyszcza z ziemi, starych łodyg i korzeni i umieszcza w skrzyni z piaskiem lub trocinami. Najlepszą przechowalnią jest chłodna, sucha, ciemna piwnica. Daliom najbardziej odpowiada temperatura 5-8°C. Pod koniec maja, jeszcze przed wysadzeniem do gruntu, dalie można rozmnożyć przez podział karp. Podziału dokonujemy ostrym nożem na kilka części, tak aby każda miała 2-3 pąki odnawiające. Rany zabezpieczamy węglem drzewnym i sadzimy karpy do pojemników z przepuszczalnym podłożem. Do momentu wysadzania do gruntu w maju, rośliny przechowujemy w widnym pomieszczeniu, wynosząc je w cieplejsze dni na zewnątrz.


Terminarz sadzenia kwitnących latem cebul, bulw i kłączy:

Opracowano na podstawie: Mój piękny ogród marzec 3/2016, zdjęcia pochodzą z czasopisma oraz z zasobów Pixabay. 

Cykoria i radicchio - uprawa i odmiany

Cykoria i radicchio - to sałaty inne niż wszystkie - można je bielić, dzięki czemu staja się one łagodniejsze w smaku. Warzywa te są gotowe do zbioru akurat wtedy, gdy w ogrodzie nie ma jeszcze świeżej sałaty.

Cykoria należy do dużej rodziny cykoriowatych. Rośnie o wiele wolniej niż inne warzywa liściowe, ale za to jest łatwa w pielęgnacji. Najnowsze odmiany mają prawie niewyczuwalną goryczkę. Z drugiej strony, substancje, które nadają liściom ów gorzkawy smak, w naturalny sposób pobudzają apetyt, a ponadto mają dobroczynny wpływ na pracę wielu narządów wewnętrznych.



Cykoria zawiera wiele witamin, a także magnez, żelazo, potas i wiele innych wartościowych minerałów oraz beta-karoten i błonnik. Najzdrowsza jest na surowo, choć można ją też dusić i smażyć.
Nie do końca wiadomo, kto i kiedy zaczął planowo uprawiać cykorię. Według jednej z teorii odkrył ją przypadkiem szef ogrodników Ogrodu Botanicznego w Brukseli w roku 1846. Miał on pozostawić korzenie cykorii podróżnika w gruncie, osłoniwszy je dokładnie przed słońcem, aby nie były gorzkie. Inny przekaz mówi, że uprawę odkryli przypadkiem belgijscy chłopi, gdy w 1870 roku po klęsce urodzaju zadołowali część plonów w szklarni. Wkrótce odkryli, że z ziemi wyrastają zwarte główki. Do dziś wykorzystywane są stare inspekty do jej uprawy. W tym celu podłoże przekopuje się na głębokość szpadla, następnie wykopuje dołki głębokości 20-25 cm i tak wciska korzenie w dno, aby była widoczna tylko nasada ściętych liści. Następnie sadzonki zasypuje się około dziesięciocentymetrową warstwą dojrzałego kompostu i okrywa dodatkowo warstwą słomianej wyściółki, która ma chronić uprawy przed mrozem. Pierwszych zbiorów z takiego nasadzenia można się spodziewać najwcześniej w marcu. Do masowej produkcji wykorzystuje się wyselekcjonowane odmiany uprawiane w olbrzymich basenach, gdzie korzenie roślin są obmywane roztworem nawozowym.

1.SADZENIE RADICCHIO do gruntu przeprowadzamy najpóźniej 3-4 tygodnie po siewie. Powodem są długie korzenie palowe.
2.DLA UZYSKANIA ŁAGODNEGO SMAKU główki bieli się w gruncie pod glinianymi kloszami lub w otulinie z papieru.
DO PĘDZENIA STOSUJEMY korzenie średnicy 3-5 cm. Żółto-biale główki uzyska się tylko przy całkowitym braku dostępu światła.

Zwarte główki pędzonej cykorii uzyskuje się od X do IV Jeśli cykorię uprawiamy w domowej piwnicy, zasypywanie korzeni substratem piaskowo-kompostowym jest zbędne.


DOMOWE PĘDZENIE CYKORII

• Cykorię wysiewamy od kwietnia do początku maja na stanowiska o głęboko spulchnionym podłożu. 
• Na początku października, a najpóźniej pod koniec listopada, rośliny wykopuje się z ziemi i ścina ich liście na wysokości ok. 2-3 centymetrów ponad nasadą korzenia. Pamiętajmy, by nie uszkodzić serca! Główki pozostawiamy kilka dni na grządce, bo gdy przemarzną, lepiej rosną. 
• Następnie składujemy je w chłodnym pomieszczeniu, by od listopada do marca pobierać je w miarę potrzeby do pędzenia w mieszkaniu.
• Wówczas korzenie skracamy na długość 20-25 cm, układamy główki jedna przy drugiej w wiadrze z ciemnego tworzywa. Wcześniej w ścianach wiadra wiercimy otwory. Wolne przestrzenie między główkami wypełniamy mieszanką piasku i kompostu (w proporcji 2:1). Uprawę podlewamy, przykrywamy drugim wiadrem i przenosimy do pomieszczenia o temperaturze 15-18st. C.
  Cykoria jest gotowa do zbioru po 3-5 tygodniach. Cały czas nawilżamy podłoże. 

Radicchio jest odmianą cykorii o charakterystycznych bordowych liściach.
Ta forma cykorii nie wymaga pędzenia, uprawia się ją podobnie jak sałatę czy endywię, w polu.
Jest dostępna w różnych grupach odmianowych o włoskich nazwach powiązanych z regionami lub miastami, w pobliżu których były (i są) uprawiane.
Mamy więc np. odmianę 'Rosso di Verona' czy 'Rosso di Treviso'. Przez długi czas radicchio nie było uprawiane w naszej części Europy. Dopiero wprowadzenie nowych odmian (zwłaszcza z grupy Rosso di Chioggia), przystosowanych do klimatu panującego w środkowej i północnej Europie, zmieniło ten stan rzeczy.
Rosso di Chioggia ma bordowe liście, białe unerwienie i wygląda jak kapusta. Sałatę można przechowywać w pojemniku na warzywa w dolnej części lodówki.
/Nazwę radicchio wymawiamy: radikjo./





 LEKKIE MROZY NIE WYRZĄDZAJĄ radicchio żadnych szkód. W naszych warunkach klimatycznych pełnej mrozoodporności rośliny jednak nie mają.


ŁADNE GŁÓWKI radicchio tworzy tylko w temperaturze poniżej 10°C. Substancja gorzka, zwana intybiną, znajduje się głównie w białych nerwach. 

Odmiany do uprawy w ogrodzie:

1. Radicchio `Rossa di Treviso' nadaje się zarówno na zbiór jesienny, jak również do zimowania na polu i pędzenia.
2. Cykoria `Tardivo' zawiązuje latem wiele jasnozielonych liści, które smakują wybornie zwłaszcza w sałatkach ze świeżymi owocami. Zimą odmianę tę pędzi się albo z ziemną okrywą, albo bez.
3. Variegata di Castelfranco' przetrzymuje nieduże mrozy i należy do najozdobniejszych odmian radicchio zbieranych późną jesienią. Jej główki bieli się pod glinianymi kloszami. Bez bielenia zewnętrzne liście pozostają zielone. 

4. Radicchio `Alouette czy Indigo' wysiewa się od marca, a zbiera od czerwca. 

5. 'Italiko Rosso' to włoski specjał, rośnie podobnie jak uprawowy mniszek lekarski. Gorzkie liście z czerwonym unerwieniem mają lepszy smak po uduszeniu. 

6. `Rosso di Veron'a' zimuje w gruncie i jest zbierana wiosną. 

7. `Grumolo Nero' to średniowczesna odmiana radicchio, wysiewa się ją do gruntu w lipcu. Rozetę z typowymi mocnymi liśćmi tworzy dopiero zimą. 

8. Radicchio Variegata di Lusia' wysiewa się latem, plony zbiera się po 4 miesiącach.

Artykuł na podstawie: "Mój piękny ogród" nr 2/2011, zdjęcia:  "Mój piękny ogród" nr 2/2011 oraz zasoby Pixabay

Zioła - uprawa popularnych gatunków oraz kalendarz siewu i sadzenia

Zioła to najbardziej szczodre ze wszystkich roślin. Nie tylko przyciągają do ogrodu pszczoły i motyle, ale mogą też przekształcić prosty posiłek w prawdziwą ucztę, a ponadto korzystnie oddziałują na zdrowie.
Każdy ogrodnik może łatwo zaopatrzyć się w wiele gatunków ziół, ale jeśli komuś brakuje czasu, a chce mieć świeże przyprawy do wykorzystania w kuchni, zioła wieloletnie będą dla niego idealną opcją, bo wymagają minimum pielęgnacji, a można je uprawiać nawet w donicy.

 Aby ustalić, jakich zabiegów wymagają wybrane zioła, pomyślmy o tym, skąd pochodzą lub w jakich warunkach rosną w stanie dzikim, bo wskaże to, jakiej gleby i wystawy potrzebują. Zioła uprawiane w odpowiednich warunkach odwdzięczają się lepszym aromatem. Najlepiej zasadzić je w pełnym słońcu. Dzięki temu olejki aromatyczne znajdą się na powierzchni liści, a tym samym dodadzą im zapachu.
Mięta, rozmaryn i szczypiorek tolerują cień, ale uprawiane w wilgotnej, zimnej glebie mogą ucierpieć zimą. Zioła wieloletnie łatwo utrzymać w zdrowiu i zwiększyć ich produktywność, regularnie zbierając ich listki. Wszystkie zioła mają jadalne kwiaty, więc nie pomijajmy ich przy zbiorach - są świetne w sałatkach, drinkach i jako ozdoba. Kiedy rośliny zakończą kwitnienie należy je przyciąć. Przycinanie ziół wieloletnich, np. rozmarynu, zapobiega ich drewnieniu. Zioła zielne (które zamierają na zimę, a odradzają się wiosną), takie jak mięta, należy przycinać po kwitnieniu, na wysokość około 4 cm. Dzięki temu otrzyma się drugi zbiór świeżych listków, które będzie można skubać aż do pierwszych mrozów.

Krótki przewodnik dotyczący uprawy sześciu wybranych ziół wieloletnich. 

Mięta 

ZASTOSOWANIE
Zrywaj listki po kwitnieniu lub kiedy roślina zaczyna odrastać po letnim przycięciu. Najłatwiej przechowywać miętę jako zamrożone listki (całe lub posiekane).
UPRAWA
Najzdrowsze egzemplarze to te, które mogą swobodnie się rozrastać. Zasadzone w słonecznym miejscu, w żyznej, przepuszczalnej glebie dają najlepszy aromat, chociaż mięta toleruje częściowy cień. Dobrze rośnie też w pojemniku: użyj wówczas podłoża uniwersalnego i przesadzaj rośliny co roku do nowych doniczek, aby zapobiec gniciu korzeni. ROZMNAŻANIE
Jesienią lub na początku wiosny pobiera się sadzonki korzeniowe z kłączy; późną wiosną zaś sadzonki pędowe z nowych przyrostów. Jesienią dzieli się rozrośnięte egzemplarze.
SPOSOBY NA PROBLEMY
Rdza mięty powoduje niewielkie rdzawe plamki, które zazwyczaj zaczynają pojawiać się na spodzie liści. Mocno przytnij roślinę i usuń wszystkie opadłe liście. Nowe przyrosty powinny być zdrowe. Jeżeli masz problemy z mączniakiem, przenieś roślinę w słoneczne, przewiewne miejsce.
CIEKAWE ODMIANY
 Mięta zielona, kłosowa (Mentha spicata), 'Tashkent' , Mięta pieprzowa (M. x piperita), Mięta imbirowa (M. gracilis) 'Variegata'.

Rozmaryn 

ZASTOSOWANIE
Rozmaryn jest zimozielony, więc można z niego korzystać przez cały rok. Kwiaty są jadalne i mają rozmarynowy posmak - idealnie nadają się do dań z ryżem. Rozmaryn jest też doskonały do aromatyzowania oliwy i octu.
UPRAWA
Posadź go w ciepłym, słonecznym miejscu i przepuszczalnej, odkwaszonej glebie. Rozmaryn dobrze rośnie w pojemni-kach (podłoże uniwersalne; przesadzanie co roku). Aby roślina zachowała produktywność i nie drewniała, przycinaj ją po kwitnieniu.
ROZMNAŻANIE
Sadzonki pobiera się latem, po kwitnieniu, z nowych przyrostów. Kiedy dobrze się ukorzenią, przesadza się je do doniczek i uprawia pod osłoną przez jeden sezon, a następnie przesadza na zewnątrz [w Polsce nie wytrzyma większych mrozów - red.]. Rozmaryn można rozmnażać z odkładów wiosną lub jesienią. SPOSOBY NA PROBLEMY
Na liściach rozmarynu żerują od jesieni do wiosny osobniki dorosłe i larwy chrząszcza Chrysolina americana. Aby poradzić sobie ze szkodnikiem, rozłóż pod rośliną gazetę i potrząśnij jej gałązkami lub ostukaj je palcem, aby szkodniki spadły na papier. Teraz łatwo będzie się ich pozbyć.
CIEKAWE ODMIANY
Rozmaryn lekarski (Rosmarinus officinalis): 'Green Ginger' i 'Severn Sea', forma białokwiatowa: R. officinalis f. albiflorus 'Lady in White'.

Szałwia
ZASTOSOWANIE
Listki szałwii wieloletniej nadającej się do zastosowań kulinarnych można wykorzystywać przez cały rok. Jej kwiaty są jadalne i ślicznie wyglądają w sałatkach lub deserach owocowych. Listki szałwii można konserwować w oliwie i maśle. UPRAWA
Szałwię sadzi się w ciepłym, słonecznym miejscu, w przepuszczalnej, odkwaszonej glebie. Roślina dobrze rośnie w pojemnikach, w podłożu uniwersalnym do roślin doniczkowych. Przycina się ją latem, po kwitnieniu, aby wypuściła nowe przyrosty i aby zapobiec drewnieniu.
ROZMNAŻANIE
Wysiew na początku wiosny, pod przykryciem, w 18°C. Późną wiosną, kiedy temperatura nocą nie spada poniżej 7°C, można też wysiać nasiona do gruntu. Z niekwitnących pędów szałwii wieloletniej pobiera się sadzonki od końca wiosny do początku lata.
SPOSOBY NA PROBLEMY
Szałwia uprawiana w ogrodzie może być podatna na atak skoczka - i poza zebraniem zniszczonych liści niewiele można na to poradzić. W uprawie pojemnikowej roślinie może też zagrażać mączniak; jeśli dojdzie do porażenia, przenieś doniczki w przewiewne miejsce i usuń zaatakowane liście.
CIEKAWE ODMIANY
Szałwia lawendolistna (Salvia lavandulifolia), Szałwia lekarska (S. officinalis), 'Purpurascens', Szałwia ananasowa (S. elegans) 'Scarlet Pineapple'

Tymianek

ZASTOSOWANIE
Roślina zimozielona - do zbioru przez cały rok, o ile zachowa się pewien umiar. Świetnie aromatyzuje oleje i masło.
UPRAWA
Posadź tymianek w przepuszczalnej glebie, na słonecznym stanowisku. Ponieważ nie lubi on mokrych zim ani podmokłej gleby, należy zapewnić mu odpowiedni drenaż. Do uprawy w pojemniku użyj podłoża uniwersalnego zmieszanego ze żwirkiem ogrodniczym. Przycinaj po kwitnieniu, aby pomóc roślinie przetrwać zimę.
ROZMNAŻANIE
Tymianek pospolity i odmianę 'Fragrantissimus' można uprawiać z nasion. Aby ułatwić sobie zadanie, wymieszaj maleńkie nasiona z piaskiem lub białą mąką. Wysiej wiosną na powierzchni podłoża i umieść pod osłoną w temperaturze 20°C. Siewki są podatne na zgorzel, dlatego nie podlewaj ich wieczorem, tylko rano. Inne odmiany tymianku najlepiej rozmnażać z sadzonek. Pobiera się je z nowych przyrostów pod koniec lata.
SPOSOBY NA PROBLEMY
Uprawiany w ogrodzie tymianek jest rzadko atakowany przez szkodniki, natomiast mszyce lubią żerować na młodych przyrostach tymianku uprawianego w pojemniku. Szkodniki spryskuj mydłem ogrodniczym.
CIEKAWE ODMIANY
Tymianek (Thymus) 'Fragrantissimus' (o zapachu pomarańczy), Tymianek szerokolistny (T. pulegioides), Tymianek cytrynowy (T citriodurus).

Szczypiorek
ZASTOSOWANIE
Przez cały sezon wegetacyjny ścina się świeże łodyżki. Kwiatami, które mają lekko cebulowy smak i wspaniale wyglądają, posypuje się sałatki i pieczone ziemniaki. Posiekane źdźbła konserwuje się w maśle lub mrozi w pojemnikach na kostki lodu bez wody.
UPRAWA
Posadź go w przepuszczalnej, żyznej glebie, na słonecznym stanowisku i dobrze podlewaj przez cały sezon wegetacyjny. Jesienią ściółkuj przerobionym kom-postem. Szczypiorek dobrze rośnie w pojemnikach w podłożu uniwersalnym. Przesadzaj go co roku na wiosnę, kiedy pojawią się nowe przyrosty.
ROZMNAŻANIE
Wiosną wysiej nasiona pod osłoną, w 20"C. Późną wiosną, kiedy tempera-tura nocą nie spada poniżej 7°C, szczypiorek można też wysiewać na grządkę. Co trzy lata rozdziel rozrośnięte kępy.
SPOSOBY NA PROBLEMY
Szczypiorek może być narażony na atak śmietki cebulanki, mączniaka rzekomego i rdzy. W przypadku ich wystąpienia masz dwie opcje: rośliny mocno przytnij, usuwając szkodniki i miejsca zaatakowane przez chorobę, lub wykop, usuń i nie sadź w tym miejscu żadnych przedstawicieli rodziny czosnkowa-tych. W przypadku poważnych problemów może to być najlepsze rozwiązanie.
CIEKAWE ODMIANY
Czosnek bulwiasty (Allium tuberosum), Allium nutans, Cebula siedmiolatka (czosnek dęty), (A. fistulosum).

Oregano (lebiodka)
ZASTOSOWANIE
Listki można zrywać prawie przez cały rok, ale podczas kwitnie-nia jest ich mniej, dlatego po jego zakończe-niu roślinę się przycina, co skłania ją do wypuszczenia nowych przyrostów. Oregano konserwuje się w maśle, oliwie lub suszy.
UPRAWA
Ponieważ oregano pochodzi z krajów śródziemnomorskich, sadzi je w przepuszczalnej glebie, na słonecznym stanowisku. Dobrze rośnie w pojemniku w podłożu uniwersalnym zmieszanym z garścią żwirku ogrodniczego.
ROZMNAŻANIE
Z nasion można uprawiać oregano (zwane lebiodką pospolitą), lebiodkę majeranek i oregano greckie. Podobnie jak w przypadku tymianku, drobne nasiona wymieszaj z piaskiem lub białą mąką i wy-siej wiosną na powierzchni podłoża, pod osłoną, w 20°C. Siewki podlewaj rano, aby uniknąć zgorzeli. Inne odmiany najlepiej pozyskiwać podczas rozdzielania dobrze roz-rośniętych kęp roślin późną wiosną.
SPOSOBY NA PROBLEMY
Oregano jest dość odporne na szkodniki i choroby, ale jeżeli rośnie w ciężkiej glebie lub na stanowi-sku częściowo zacienionym, może zamierać albo zostać zaatakowane przez mączniaka.
CIEKAWE ODMIANY
Lebiodka syryjska (Origanum syriacum), Lebiodka pospolita karłowata (O. vulgare) 'Nanum' ,
O. vulgare hirtum 'Greek' .

Zioła jednoroczne - bazylia

Bazylia

CZY WIESZ, ŻE... bazylia w czasach elżbietańskich była suszona i wykorzystywana jako tabaka w leczeniu migreny oraz przeziębienia. Zioło to jest również traktowane jako święta roślina - niektóre greckie cerkwie używają jej do przy-gotowania wody święconej, a podczas hinduskich wesel, wedle tradycji, rodzice panny młodej przedstawiają pana młodego z listkiem bazylii.
SUBSTANCJE ODŻYWCZE Dodatek bazylii wspomaga trawienie. Ma ona również łagodne właściwości wykrztuśne.
ZBIÓR Jedz surowe liście - jak najświeższe.
PRZECHOWYWANIE Trudna do zasuszenia i zamrożenia. Pozostaw liście w oleju na miesiąc, następnie odcedź, a uzyskasz smakowy olej.
UPRAWA Wysiej nasiona do małych doniczek i umieść je w ciepłym (około 20°C) i jasnym miejscu. Podlewaj niewielką ilością wody do czasu, aż wykiełkują, a następnie tylko wtedy, gdy będzie taka potrzeba - i tylko rano, aby uniknąć przelania, a w konsekwencji szarej pleśni. Stopniowo przesadzaj i hartuj siewki. Uszczykuj wierzchołki, aby uzyskać bujną, krzaczastą roślinę. Rozpocznij uprawę bazylii na kuchennym parapecie - uprawę możesz kontynuować w domu lub na zewnątrz, w cieplejszym miejscu, w gruncie lub doniczce, na słonecznym i osłoniętym stanowisku, od czerwca do sierpnia. Chroń rośliny przed ślimakami.
POLECANE ODMIANY Bazylia 'Red Rubin': fioletowe, bardzo aromatyczne liście. Bazylia cynamonowa: fioletowe liście i cynamonowy zapach, nadaje się do dań krótko smażonych. Bazylia grecka: małe listki są idealne do uprawy w doniczce. Bazylia tajska: ostry aromat anyżu, idealna do orientalnych potraw. Bazylia 'Mrs Burns' Lemon': duże liście o intensywnym smaku cytryny.

Kalendarium uprawy bazylii:

Jak szybko rozsadzić bazylię zakupioną w doniczce

Każdy z nas kiedyś kupił w supermarkecie pięknie wyglądającą bazylię, a następnie z przerażeniem obserwował, jak roślina umiera. Zioła ze sklepu są zawsze ściśnięte razem w jednej doniczce. Wcześniej czy później wyzioną ducha, chyba że je przytniesz i rozsadzisz, zapewniając im przestrzeń, światło i pożywienie, którego potrzebują do rozwoju. Zobacz, jak w kilka minut mieć aż 5 doniczek pełnych zdrowych ziół.

POTRZEBNE:

• 5 małych plastikowych doniczek (o średnicy około 9 cm)
• Uniwersalne, organiczne podłoże beztorfowe
• 1 bazylia z supermarketu
• sekator, nożyce lub ostry nóż

KALENDARZ UPRAWY ZIÓŁ

Artykuł opracowany na podstawie: Gardeners' World Magazine nr 3(9)/2016 autor: Jekka McVicar, zdjęcia: Gardeners' World Magazine nr 3(9)/2016 oraz zasoby Pixabay, terminarz siewu nasiona na podstawie: Gardeners' World Magazine nr 2 (14)/2017.

Bambusy - sadzenie i pielęgnacja

Obecnie bambusy można kupić w szkółkach oraz dobrych sklepach ogrodniczych. Szczególnie ob­szerny asortyment bambusów można znaleźć w specjalistycz­nych gospodarstwach, które zaj­mują się wyłącznie produkcją bambusów. W takich miejscach asortyment obejmuje setki ga­tunków i odmian, co pozwala na znalezienie odpowiedniej rośliny na każde stanowisko.

Termin sadzenia

Najlepsza pora sadzenia bambusów trwa od marca do października. W rejonach mniej korzystnych klimatycznie prefe­rowany jest wiosenny termin, ponieważ wiosna stwarza naj­lepsze warunki wyjściowe dla udanego nasadzenia i szybkiego przyjęcia się roślin.

Po posadzeniu wiosną bam­bus zdąży się dobrze ukorzenić przed nadejściem chłodów i przetrwa swoją pierwszą zimę bez uszkodzeń. Nowe korzenie zapewnią wystarczające dosta­wy wody zimozielonym bam­busom w okresie pierwszej zi­my. Przy sadzeniu latem trzeba pamiętać o wyższym zapotrze­bowaniu na wodę, a także o tym, że młode źdźbła łatwo się łamią.

Stanowisko

Decydujące znaczenie dla udanej uprawy bambusów w ogrodzie ma optymalne stanowisko. Dlatego dobór gatunków i od­mian zawsze musi być orientowa­ny według stanowiska. Większość bambusów preferuje osłonięte przed wiatrem, słoneczne i jasno­cieniste miejsca w ogrodzie. Ide­alne jest lekkie zacienienie zimą, które chroni przed zbyt silnym słońcem zimowym. Powinno się unikać miejsc wystawionych na wiatry i słońce, aby uniknąć uszkodzeń przez suszę mrozową. Niektóre niskie gatunki (np z rodzajów Pleioblastus) preferu­ją położenia półcieniste do cie­nistych i dzięki temu nadają się do podsadzania drzew czy krze­wów.

Wymagania glebowe

Bambusy wolą gleby świeże do wilgotnych z dobrym drenażem. Koniecznie należy unikać gleb z zastoiskami wody, ponieważ bambusy są wrażliwe na nad­miar wilgoci. Idealne są za­sobne, piaszczysto-próchniczne gleby gliniaste. Odczyn pH po­winien znajdować się w zakre­sie lekko kwaśnym do obojęt­nego (pH = 5,5-6,8). Jednakże wartość pH przy poza tym opty­malnych warunkach gra tylko podrzędną rolę. Korzystna jest wysoka wilgotność względna powietrza i dobre zaopatrzenie w wodę.


Poprawianie warunków glebowych

Szczególne zabiegi agrotechniczne konieczne są przy ciężkich i nieprzepuszczalnych glebach o skłonnościach do zastoisk wo­dy. Takie gleby należy rozluźnić przez dodatek żwiru i piasku. mieszając z nimi wykopane pod­łoże.

Sadzenie

Dół pod bambus powinien być przynajmniej dwa razy szerszy od szerokości bryły korzeniowej sadzonej rośliny. Ponieważ bam­bus lubi żyzne, luźne i próch­niczne gleby, można wykopane podłoże wymieszać starannie z dojrzałym kompostem ogrod­niczym. Jeśli nie ma takiej możliwości, warto zastosować wiór­ki rogowe (,mączkę rogową) jako nawożenie pod­stawowe. W zależności od wiel­kości bambusa dawka wynosi od 100 do 150 g. Nie sadzić bambusa za głęboko! Po­wierzchnia bryły korzeniowej może być przykryta tylko cien­ką warstwą gleby. Po posadze­niu dobrze udeptujemy glebę wokół i roślinę obficie podle­wamy. Na koniec wykładamy warstwę ściółki. Na ściółkę na­daje się substrat korowy, kom­post lub ziemia liściowa. Ponie­waż w czasie rozkładu materiału ściółkowego przez mikroorgani­zmy glebowe azot zostaje zwią­zany, konieczna jest dodatkowa dawka nawozowa w wysokości 50 g/m2.

Bariera korzeniowa

Aby gatunki bambusów tworzących rozłogi nie stały się uciążliwe w ogrodzie, powinny otrzymać już przy sadzeniu rodzaj bariery ograniczającej ich rozwój­. Najlepsza jest zapora dla kłączy "montowana" w trakcie sadzenia. Odpowiednie tu będą nierdzewne pasy blaszane, kręgi betonowe, pasy z poliestru falistego lub innych tworzyw sztucz­nych. Pierwszeństwo ą materiały sprężyste, które pozwalają na utworzenie natu­ralnie przebiegających granic dla kłączy.

Rozłogi tworzą gatunki i od­miany:

• Phyllostachys
• Pleioblastus
• Sasa
• Pseudosasa.

Gatunki Fargesia należą do bambusów kępiastych, które nie potrzebują bariery dla kłączy.


Budowanie bariery korzeniowej

Bariera powinna zostać wkopa­na na głębokość około 70 cm. tak aby jej górna krawędź wy­stawała ponad powierzchnię gleby około 4-5 cm. W ten spo­sób łatwo usunąć kłącza, które wyrosną poza barierę. Końce bariery muszą dobrze zachodzić na siebie.
Nawet jeśli wbudowanie ba­riery podczas sadzenia oznacza dodatkowy wysiłek, to takie na­kłady są zawsze niższe od stałe­go utrzymywania rozrastających się rozłogów w ryzach. Gdy bam­bus opanuje bez przeszkód po­wierzchnię, jedyne co pozostaje, to mordercze i uciążliwe wyci­nanie i wykopywanie kłączy. W przypadku gatunków tworzą­cych rozłogi na pewno mniej­szym kłopotem będzie zbudo­wanie bariery.

Zwykłe folie nie nadają się na bariery korzeniowe ponieważ bardzo ostro zakończone, twarde kłącza bambusów mogą spokojnie przebić cienkie folie, np. stosowane do wykładania zbiorników wodnych.


Zabiegi pielęgnacyjne

Podlewanie

Bambusy potrzebują podczas fa­zy wzrostowej latem wystarcza­jącej ilości wody i składników pokarmowych. Oba czynniki są warunkiem rozwijania grubych i wysokich źdźbeł, które u wielu gatunków i odmian stanowią szczególną dekorację.
Dlatego w okresach przedłu­żającej się suszy bambusy po­winno się obficie podlewać. Pewnym objawem niedoboru wody jest zwijanie się liści.

Nawożenie

Bambusy charakteryzują się jednym z najwyższych zapo­trzebowań na składniki pokar­mowe. Warte zalecenia jest więc nawożenie w dawkach 50-150 g/m2 w zależności od wielkości rośliny. Jako nawozy nadają się wieloskładnikowe nawozy mineralne z wysokim udziałem azotu lub nawozy or­ganiczne, jak np. wiórki rogo­we (mączka rogowa). Ponieważ bambusy wrażli­we są na zasolenie, zaleca się zastosowanie nawozów z ma­łym udziałem soli. Dawkę szyb­ko działających nawozów mi­neralnych należy podać w dwóch częściach - jedną w kwietniu, drugą w czerwcu. Od lipca nie należy w ogóle nawozić, aby pędy bambusa mogły odpo­wiednio dojrzeć przed nasta­niem zimy. Obok standardo­wych mineralnych nawozów wieloskładnikowych można wykorzystać również specjalistyczne nawozy dla bambusów, które pokrywają także ich zapotrze­bowanie na krzem.

Opadanie liści

Jeśli nawet bambus jest zimo­zielony. to stale traci nieco liści.
Liście u gatunków zimozielo­nych nie są „dożywotne", ale co kilka lat ulegają wymianie na młode. Ponieważ „jednorazo­wo" wymieniana jest tylko ich część, wydają się nam wiecznie zielone. Opadających liści nie należy usuwać, ponieważ stano­wią ważne źródło nawozowe. Przy ich rozkładzie uwalniany jest krzem, który staje się do­stępny dla roślin i pokrywa ich zapotrzebowanie na ten pier­wiastek.


Zabiegi cięcia

Prześwietlanie zagajników bambusowych

W przypadku gatunków i odmian o wzniesionym, wyprostowanym pokroju, które charakteryzują się szczególnie dekoracyjnymi źdźbłami, świadomie stosowane cięcie może jeszcze podkreślić fascynu­jące działanie nasadzeń bambu­sowych. Prześwietlone zagajniki bambusowe stają się bardziej przejrzyste i eleganckie niż splą­tane zarośla, ponieważ wyraźnie widać niezwykłe źdźbła bambu­sowe.
Poszczególne źdźbła bambu­sowe po 5-7 latach starzeją się i tracą urodę, dlatego warto co 2-3 lata wycinać tuż nad pozio­mem gruntu najstarsze pędy. W zależności od osobistego sma­ku można prześwietlić od 10 do 20% stanu.

Cięcie kobierców bambusowych

Bambusowe powierzchnie typu trawnikowego można bez pro­blemu zrealizować, stosując ga­tunki i odmiany Pleioblastus. Za pomocą nożyc do żywopłotów można je ścinać na krótko. Z cza­sem powstają gęste kobierce, które można utrzymać na pożą­danej wysokości 5-30 cm dzięki jednemu lub dwóm cięciom w roku. Wielkopowierzchniowe kobierce bambusowe można ko­sić kosiarką, także wysoko usta­wioną kosiarką trawnikową.

Zimotrwałość

Obszar występowania gatunków bambusów znajduje się w tropi­kalnych i subtropikalnych stre­fach klimatycznych. Wszystkie uprawiane u nas w gruncie bam­busy pochodzą z Azji Wschod­niej. Nic więc dziwnego, że nie­które z gatunków trzeba uznać za tylko średnio mrozoodporne. Szczególnie zimotrwałe są ga­tunki z rodzaju Fargesia.
Jednakże należy pamiętać, że stopień zimotrwałości zależy od różnych czynników. Obok tem­peratury absolutnej ważną rolę Odgrywają stanowisko, mikro­klimat, wystawienie na wiatry i nawożenie. Dlatego dość trud­no określić rzeczywistą zimo­trwałość rośliny.

Okrycie zimowe

Dzięki odpowiednim środkom zapobiegawczym można w du­żym stopniu ograniczyć uszko­dzenia zimowe bambusów. Ta­kie środki zapobiegawcze są szczególnie istotne pierwszej zi­my po posadzeniu. Okrycie zi­mowe strefy korzeniowej suchy­mi liśćmi lub słomą chroni przed mrozem. Oba materiały okrycio­we należy usunąć najpóźniej pod koniec marca. Na okrycie nada­je się także przekompostowany obornik, który dodatkowo zadba o letni wzrost rośliny. Najlep­szym okryciem zimowym dla bambusów jest pokrywa śnieżna. Śnieg chroni powierzchnię gleb: przed mrozem, podobnie jak liście. Nawet jeśli pędy bambusa wyginają się pod ciężarem śniegu aż do ziemi, nie należy go otrząsać. Źdźbła bambusów są niezwykle elastyczne i po stopnieniu śniegu znowu się podniosą. Aby także w bezśnieżne zimy bambus nam nie zmarzł, możni ułożyć na wrażliwszych gatunkach warstwę ściółki z liści lub słomy. Pod takim okryciem gleba zamarza tylko na powierzchni i bambus może dalej pobierać wodę.

Podlewanie jako środek ochronny zimą 

Najważniejszym środkiem zapobiegawczym w okresie zimy jest podlanie bambusów zimozielonych przed początkiem mrozów. Jak w przypadku innych roślin zimozielonych główną przyczyną uszkodzeń zimowych jest susza. Uszkodzenia na skutek suszy zimowej powstają przede wszystkim pod koniec zimy, gdy rośliny zimozielone na skutek silnego parowania przy intensywnym promieniowaniu słonecznym zo­stają uszkodzone. Gdy woda w glebie jest jeszcze zamarznięta, roślina nie może uzupełnić jej niedoboru. Skutkiem tego liście zasychają i brązowieją. Aby uniknąć takich uszkodzeń, trzeba bambusy dobrze podlewać także zimą w okresach odwilży, by w dłuższych okresach mroźnych nie wystąpiła susza mrozowa. Od początku listopada należy kon­trolować stan gleby pod roślina­mi i w razie potrzeby obficie podlewać. W razie potrzeby pod­lewa się intensywnie też w bezmroźne dni zimowe.

Uszkodzenia zimowe

Gdy liście zaschną należy naj­pierw nieco odczekać i nie za­bierać się od razu za skracanie źdźbeł. Często uszkodzone są tylko liście, a nie pędy, i w ma­ju wybija z nich nowa zieleń. Je­śli nie pojawiają się nowe liście, trzeba źdźbła skrócić aż do po­ziomu gruntu. Bambus wypuści wtedy nowe pędy.

Rozmnażanie bambusów 

Najlepszym i najprostszym sposo­bem rozmnażania bambus6w jest podział. Przez odcinanie szpadlem fragmentów bambusa uzyskuje się w pełni wartościowe rośliny, które można od razu posadzić na no­wym, przygotowanym miejscu.

Artykuł opracowany na podstawie książki: "Trawy i paprocie" Urlike Leyhe, zdjęcia pochodzą z książki: "Trawy i paprocie" Urlike Leyhe oraz z zasobów Pixabay