Strony

czwartek, 3 grudnia 2015

Leszczyna pospolita - uprawa, odmiany, cięcie, choroby i szkodniki

Leszczyna pospolita (Corylus avellana)
to krzew dający smaczne i zdrowe orzechy laskowe.
Nie ma dużych wymagań uprawowych, leszczynie trzeba jednak zapewnić sporo miejsca do wzrostu. W mniejszych ogrodach można z powodzeniem uprawiać odmiany leszczyny pospolitej, posiadające walory ozdobne i osiągające mniejsze rozmiary. Poniżej znajdziecie Państwo informacje o uprawie leszczyny oraz najciekawsze odmiany do uprawy w ogrodach przydomowych i działkowych, choroby i szkodniki tej rośliny.

Uprawa leszczyny


Leszczyna pospolita to bardzo wysoki i szeroki krzew, który jest uprawiany przez nas dla smacznych owoców zwanych orzechami laskowymi. Często uprawiane są półdzikie krzewy leszczyny przyniesione z lasu. Jednak w ogrodach przydomowych powinniśmy sadzić odmiany wielkoowocowe, gdyż jedynie wówczas możemy liczyć na obfity zbiór smacznych orzechów laskowych.

Wymagania leszczyny nie są duże. Krzewy te poradzą sobie praktycznie w większości panujących warunków. Można je sadzić na stanowiskach od słonecznych do cienistych, pamiętając jednak że w słońcu obficiej plonują. Jeśli chodzi o glebę to lubią tereny umiarkowanie wilgotne, żyzne i gliniaste. Nie tolerują natomiast miejsc całkowicie podmokłych jak również bardzo suchych. Poza tym powinny sobie radzić i dobrze rosnąć na każdej glebie ogrodowej.

Odmiany na orzechy laskowe


Leszczyna pospolita ma kilka bardzo smacznych i ciekawych odmian. Należy do nich m.in. leszczyna pospolita 'Cud z Bollwiller'. Odmiana ta tworzy duże i rozłożyste korony. Jest też wytrzymała na niskie temperatury, dlatego można ją sadzić w miejscach mniej sprzyjających uprawie leszczyny. 'Cud z Bollwiller' szybko wchodzi w owocowanie, ale orzechy dojrzewają dopiero w pierwszej połowie października. Są duże oraz mają grubą i twardą skorupę. Odmiana ta zawiązuje owoce pojedynczo i w parach.
Kolejną leszczyną polecaną do uprawy w ogrodach działkowych jest odmiana leszczyny 'Olbrzymi z Halle'. Pochodzi ona z Niemiec, tak jak poprzednia także charakteryzuje się silnym wzrostem oraz ma dużą i rozłożystą koronę. Jednak wymaga gleb żyznych, ciepłych i zasobnych w próchnicę. Najlepsze plony daje gdy rośnie w miejscach wyżej położonych i osłoniętych. Do obfitego owocowania potrzebuje także zapylacza, a więc najlepiej posadzić dwa okazy w niedalekiej odległości. Owoce nadają się do zbioru pod koniec września i są duże. Odmiana ta jest mało podatna na moniliozę, chorobę która może dotykać leszczynę.

Do odmian uprawianych na owoce warto także wymienić leszczynę pospolitą 'Kataloński', która pochodzi z Hiszpanii. Owoce, jak u poprzedniczki, do zbioru nadają się pod koniec września. Orzechy są duże i zazwyczaj rosną w gronach po 2-6 sztuk. Odmiana ta jest dość odporna na moniliozę, przez co staje się wartościowa do sadzenia w ogrodach przydomowych i działkowych.

Kolejna odmiana to 'Nottinghamski'. Pochodzi z Anglii. Dorasta do 4 metrów wysokości. Jest to słabo rosnąca odmiana, więc może być sadzona w mniejszych ogrodach. Podobnie jak 'Olbrzymi z Halle' ma duże wymagania glebowe i preferuje gleby żyzne i ciepłe. Gdy spełnimy te wymagania, 'Nottinghamski' będzie obficie owocować, a pierwsze owoce będzie można zbierać już pod koniec sierpnia. Orzechy laskowe, które daje ta odmiana są duże i zebrane w gronach po 2-4 sztuki. Jest to odmiana dość odporna na mróz, więc także jest cenna do nasadzeń amatorskich.

Leszczyny ozdobne


Coraz częściej doceniane są
walory ozdobnych odmian leszczyny
- ciekawie poskręcane pędy oraz podłużne,
zwisające kwiaty męskie.
Mając mały ogród warto zastanowić się nad odmianą leszczyny, która jednocześnie będzie pełnić funkcję bardziej dekoracyjną. Do najczęściej poszukiwanych należy bez wątpienia leszczyna 'Contorta'. Krzew ten dorasta do 4 m wysokości. Jest gęsty i często ma pokrój lekko parasolowaty z nieco zwisającymi końcami gałęzi. Liście są zielone, ciekawie poskręcane.

Odmiana ta jest bardzo dekoracyjna w okresie bezlistnym z racji na spiralnie powykręcane pędy. Jest to bardzo widoczne podczas zimowych miesięcy, gdy rośliny sezonowe zamierają, a atrakcyjna korona leszczyny stanowi główną atrakcję ogrodu. Leszczyna 'Contorta' jeszcze ciekawie prezentuje się wiosną, kiedy zawiązuje kwiaty męskie w postaci zwisających, żółtych kotek. Odmiana ta nie ma specjalnych wymagań co do rodzaju gleby, źle rośnie jedynie na zbyt suchych stanowiskach. Jest także mało plenna, więc nie ma co liczyć na obfite zbiory orzechów laskowych.

Żeńskie kwiaty leszczyny pospolitej
są dość niepozorne - ukryte w pączkach,
podczas kwitnienia ukazują jedynie
czerwone znamiona słupków.
Ciekawą odmianą jest też leszczyna pospolita 'Aurea', która posiada żółtą barwę liści. Jedynie w miejscach mocno cienistych nie wybarwia się, liście stają się jasno zielone. Roślina ta rośnie bardzo wolno i dorasta do 3 metrów wysokości. Owocuje, ale orzechów także jest niewiele. Nie jest wymagająca co do gleby, jednak najlepiej będzie rosnąć na ziemiach cięższych i wilgotnych.

Kolejna odmiana warta polecenia to 'Pendula'. Jest to krzew o parasolowatym pokroju, ze zwisającymi w dół pędami. Najczęściej uprawiana jest jako forma szczepiona na pniu. Jej wysokość zależy od miejsca szczepienia. Liście i kwiaty posiada jak u zwykłej leszczyny, natomiast orzechów laskowych ma mało.

Skoro już wymieniamy ozdobne leszczyny, warto też zwrócić uwagę na leszczynę południową (Corylus maxima) 'Purpurea'. Krzew ten dorasta do 5 metrów wysokości, a wyróżnia go bordowy kolor liści, który utrzymuje się przez cały okres wegetacji.

Cięcie leszczyny


Znając charakterystykę odmian, które posadzić możemy w ogrodzie, warto także zagłębić się w ich pielęgnację i techniki cięcia. Młode krzewy leszczyny rozwijają się doskonale bez stosowania szczególnych zabiegów cięcia. Można ewentualnie usunąć słabe pędy. U leszczyny pospolitej odmiany 'Contorta' trzeba zwrócić jednak uwagę na wyrastające od podkładki pędy, ponieważ, gdy się pojawią, należy je usunąć. Jeśli chodzi o starsze krzewy, to pod koniec zimy co roku wycinamy niektóre najstarsze pędy. Warto także przycinać pod koniec zimy leszczynę południową 'Purpurea' ponieważ pobudzimy ją wtedy do wypuszczania nowych intensywnie bordowych przyrostów.

Zbiór i wykorzystanie orzechów laskowych


Orzechy laskowe zbiera się od września do października. Dojrzewają one nierównomiernie, dlatego zbiór przeprowadza się kilkakrotnie. Można je spożywać na surowo, w mieszance z innymi orzechami , są też świetnym dodatkiem do wielu potraw. Dość długo można je też przechowywać. Spożywanie orzechów laskowych ma korzystny wpływ na nasze zdrowie, szczególnie na układ krążenia. Są bogatym źródłem nienasyconych kwasów tłuszczowych, magnezu oraz witaminy E. Orzechy laskowe należy jednak spożywać z umiarem, gdyż 100 g tych orzechów zawiera aż 650 kalorii.

Choroby leszczyny


Liście leszczyny oraz dojrzewające
orzechy powinniśmy obserwować
pod kątem występowania chorób i szkodników
 Leszczyna pospolita, podobnie jak większość innych roślin uprawianych w ogrodach, może być atakowana przez choroby i szkodniki. Najczęściej występujące choroby leszczyny to monilioza, mączniak prawdziwy i plamistość liści. Pierwsza z nich uszkadza owoce, dwie pozostałe zaś - liście. Podpowiadamy jak rozpoznać choroby leszczyny oraz jakie są najlepsze metody ochrony leszczyny przed chorobami.

Najbardziej niebezpieczną chorobą atakującą leszczynę jest monilioza leszczyny, przyczyniająca się do dużych strat w plonach orzechów laskowych. Chorobę tę wywołuje porażenie leszczyny przez grzyba Monilinia coryli. Nieco rzadziej leszczynę poraża też grzyb Monilinia fructigena (znany sadownikom jako sprawca brunatnej zgnilizny drzew ziarnkowych) lub Monilinia laxa (sprawca brunatnej zgnilizny drzew pestkowych). Monilioza na leszczynie objawia się głównie uszkodzeniami widocznymi na owocach leszczyny, czyli orzechach laskowych. W wyniku porażenia tą chorobą na zielonych okrywach orzechów występują ciemnobrązowe, zagłębione plamy, stopniowo rozszerzające się na całą powierzchnię orzecha. Z biegiem czasu porażone orzechy brązowieją i ulegają mumifikacji, a na ich powierzchni pojawiają się kremowej barwy skupiska zarodników grzyba. Grzyb Monilia coryli może też porażać zawiązki owocowe oraz kwiatostany, nie dając jednak objawów chorobowych. To często powoduje, że nie dostrzega się początkowej fazy porażenia rośliny.
Aby ograniczyć występowanie moniliozy, należy unikać nadmiernego zagęszczenia krzewów oraz usuwać porażone orzechy. Warto też wybierać do uprawy odmiany mało podatne na tę chorobę, takie jak leszczyna pospolita 'Kataloński' lub 'Olbrzymi z Halle'. Opryski przeciw moniliozie wykonuje się od połowy maja, powtarzając je 3-4 razy w odstępach co 10 - 14 dni, stosując zamiennie fungicydy: Dithane NeoTec 75 WG, Sadoplon 75 WG, Topsin M 500 SC. W uprawach amatorskich, w celu ograniczenia stosowania chemicznych środków ochrony roślin, wymienione fungicydy można stosować naprzemiennie z jednym z dostępnych na rynku biopreparatów o działaniu grzybobójczym.

Kolejną chorobą porażającą leszczynę jest mączniak prawdziwy leszczyny, będący wynikiem porażenia krzewów przez grzyba Phyllactinia corylea. Porażenie mączniakiem jest widoczne najczęściej pod koniec lata na dolnych liściach krzewów. Na spodniej stronie blaszek liściowych pojawiają się plamy białego, mączystego nalotu. Liście przedwcześnie więdną i opadają. Jesienią w miejscu plam, pojawiają się czarne otocznie z workami i zarodnikami workowymi grzyba (w tej postaci patogen zimuje).

Aby ograniczyć rozprzestrzenianie się mączniaka prawdziwego, należy systematycznie wygrabiać i usuwać (najlepiej spalić) opadłe z krzewów liście. Trzeba też unikać zwilżania liści podczas podlewania, a szczególnie nie pozostawiać liści zwilżonych na noc (lepiej podlewać rankiem). Po zauważeniu objawów choroby należy wykonać kilka oprysków w odstępach co 7 – 10 dni preparatami: Discus 500 WG, Domark 100 EC, Nimrod 250 EC, Score 250 EC.

Grzyb Phyllosticta coryli może wywoływać plamistość liści leszczyny. W wyniku wystąpienia tej choroby pierwsze plamy pojawiające się na liściach są okrągłe lub owalne, barwy brązowej, niekeiedy otoczone żółtą obwódką. Z czasem plamy na liściach leszczyny się powiększają i mogą ze sobą zlewać. W miejscach powstawania plam, na górnej stronie liścia, widać czarne punkty zarodnikowania grzyba.

Podobnie jak w przypadku walki z mączniakiem prawdziwym na leszczynie, należy wygrabiać i usuwać porażone liście, podczas podlewania wodę lać bezpośrednio na ziemię, tak aby nie zraszać liści, a także unikać nadmiernego zagęszczenia krzewów. W ochronie leszczyny przed plamistością liści wykonuje się 2- 3 opryski w odstępach co 10 dni przy wykorzystaniu fungicydów: Discus 500 WG, Dithane NeoTec 75 WG, Topsin M 500 SC. Można je używać na przemian z wybranym biopreparatem o działaniu grzybobójczym.

Szkodniki leszczyny


 Leszczyny są krzewami stosunkowo łatwymi w uprawie, mogą być jednak atakowane przez liczne szkodniki uszkadzające liście, pędy oraz owoce leszczyny, czyli orzechy laskowe. Oto opisy najczęściej występujących szkodników leszczyny, takich jak mszyce, przędziorki czy chrząszcz - słonkowiec orzechowiec, oraz metody ochrony leszczyny przed tymi szkodnikami.

Orzechy laskowe są przysmakiem wiewiórek.
Wiewiórka jest gryzoniem podlegającym
całkowitej ochronie, dlatego nie możemy
jej zwalczać na terenie ogrodu.

Jeżeli posiadamy działkę na terenach przyleśnych, wraz z leszczyną do naszego ogrodu mogą zawitać wiewiórki, chętnie podjadające orzechy. Trudno jednak wiewiórki traktować jako szkodniki leszczyny, gdyż są to bardzo lubiane zwierzęta. W Polsce wiewiórki podlegają całkowitej ochronie, pozostaje zatem jedynie cieszyć się, że tacy goście odwiedzają nasz ogród, a uprawiając leszczynę, możemy pomóc im zgromadzić zapasy na przetrwanie zimy i cieszyć się z możliwości obserwowania tych zwierząt.





Słonkowiec orzechowiec to chrząszcz
o charakterystycznym, bardzo długim ryjku.
Jego larwy rozwijają się wewnątrz orzechów laskowych.
Spośród owadów żerujących na leszczynie, za najbardziej szkodliwego uważany jest słonkowiec orzechowiec (Curculio nucum). Jest to chrząszcz o charakterystycznym, bardzo długim ryjku. Dorosłe chrząszcze żerują do wiosny do lata w pąkach i na liściach leszczyny. W dojrzewających orzechach samice chrząszcza składają jaja. Wylęgające się z nich larwy rozwijają się wewnątrz orzechów, wyjadając ich zawartość, w wyniku czego orzechy nie rozwijają się w pełni. Dojrzałe larwy opuszczają orzechy, pozostawiając dziurę w skorupce orzecha, a następnie schodzą do gleby, gdzie zimują i się przepoczwarzają. Uszkodzone orzechy laskowe nie nadają się do spożycia. Opryski przeciwko temu szkodnikowi wykonuje się wiosną, w okresie żerowania chrząszczy na liściach, zanim zdążą złożyć jaja.

Larwy słonkowca wyjadają wnętrze orzechów,
pozostawiając w nich swoje odchody.
Objawem widocznym na zewnątrz jest dziura
pozostawiona przez wychodzącą larwę.
Do oprysków można użyć jeden z preparatów: Decis 2.5 EC, Fastac 100 EC, Calypso 480 EC lub gotowy do użycia Spruzit Spray na szkodniki AL. Należy jednak pamiętać, że
skuteczność oprysków bywa ograniczona, gdyż zwalczają one tylko dorosłe chrząszcze żerujące na roślinie. Tymczasem ich larwy w glebie mogą przebywać nawet do dwóch lat i w kolejnym roku chrząszcze znowu mogą się pojawić. Dlatego z reguły opryski trzeba powtarzać corocznie.

Kolejnym chrząszczem żerującym na leszczynie jest susówka leszczynowa (Haltica brevicollis). Chrząszcze żerowanie rozpoczynają wiosną - na przełomie kwietnia i maja, w pąkach i rozwijających się liściach. Efektem ich bytowania są liczne, nieregularne dziury wygryzione w liściach leszczyny. W tym czasie samice składają jaja na spodniej stronie liści, a na przełomie wiosny i lata z tych jaj wylęgają się larwy. Mogą one znacznie bardziej ogołacać liście, z których nieraz pozostaje jedynie unerwienie. W lipcu larwy schodzą do gleby, gdzie się przepoczwarzają, a od sierpnia możemy obserwować kolejne pokolenie chrząszczy. Aby zapobiec ogołacaniu liści przez susówkę leszczynową, po zauważeniu objawów bytowania chrząszczy lub ich larw, w warunkach uprawy amatorskiej, należy przeprowadzić oprysk jednym z preparatów wymienionych wyżej do zwalczania słonkowca orzechowca.

Wielkopąkowiec leszczynowy uszkadza pąki liściowe,
powodując ich nabrzmiewanie i zasychanie.
Na leszczynie może też żerować szpeciel wielkopąkowiec leszczynowy (Phytoptus avellanae), powodujący powiększenie i usychanie pąków liściowych. Aby ograniczyć występowanie tego szkodnika leszczyny, wiosną jeszcze przed kwitnieniem krzewów, należy usuwać zaatakowane jesienią pąki. Wówczas usuniemy je wraz ze szkodnikami, nie dopuszczając aby szpeciele opuściły pąki i dokonały kolejnych zniszczeń na roślinach. Jeżeli nie uda się usunąć porażonych pąków, w kwietniu, w czasie gdy szpeciele opuszczają pąki i przechodzą na liście, należy wykonać oprysk preparatem Karate Zeon 050 CS.

Kolejny szkodnik leszczyny to przędziorek leszczynowiec (Eotetranychus coryli), powodujący powstawanie żółtawych, a z czasem brązowiejących plamek na liściach, ograniczonych nerwami. Po zauważeniu pierwszych objawów bytności przędziorków, należy wykonać dwa opryski, w odstępach 7-10 dni, preparatem przędziorkobójczym. W tym wypadku również można użyć środka Karate Zeon 050 CS.

W ostatnich latach na leszczynie coraz częściej pojawia się też misecznik śliwowiec (Parthenolecanium corni), bardziej chyba znany jako szkodnik śliw. Niestety jest to również szkodnik leszczyny. Żerując na pędach leszczyny, misecznik powoduje zasychanie liści oraz zahamowanie wzrostu pędów. Dodatkowo liście mogą być pokryte lepką spadzią wydzielaną przez larwy misecznika. Najlepszym terminem zwalczania tego szkodnika jest okres jesienno-zimowy, gdy na krzewach nie ma liści. W dzień, kiedy temp. powietrza wynosi 12-15°C, należy przeprowadzić oprysk środkiem zawierającym olej parafinowy, np. Promanal 60 EC. W ten sposób dość skutecznie zniszczymy zimujące stadium szkodnika i unikniemy konieczności ochrony chemicznej w okresie wegetacji. Jeżeli zaniechaliśmy tego zabiegu, wówczas w okresie od końca czerwca do połowy lipca (gdy żerują larwy pierwszego stadium) leszczyny można opryskać wygodnym do użycia, gotowym preparatem w spraju Provado Plus AE. Do zwalczania misecznika śliwowca przeznaczony jest też preparat Bulldock 025EC oraz Fastac 100 EC.

Podobnie jak wiele innych roślin, leszczyna pospolita może być też atakowana przez mszyce. Mszyca zdobniczka leszczynowa (Myzocallis coryli) jest pluskwiakiem, który szczególnie licznie obsiada liście leszczyn od spodniej strony. Mszyce wysysają z roślin soki, powodując liczne deformacje liści, a także hamując wzrost krzewów. Podczas żerowania wydzielają też lepką ciecz (tzw. rosę miodową) przyczyniając się do powstawania czarnego nalotu na liściach i pędach leszczyny. Do zwalczania mszyc na leszczynie można posłużyć się jednym z wymienionych już wcześniej preparatów: Provado Plus AE lub Fastac 100 EC. Osoby unikające stosowania chemicznych środków ochrony roślin, w walce z mszycami mogą sięgnąć po oparty na składnikach naturalnych preparat Agricolle.

(Artykuł i zdjęcia z serwisu: poradnikogrodniczy.pl )


O leszczynie można również poczytać na stronach:


www.leszczyna.org.pl

www.podrb.pl/uprawa-leszczyny

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...