W części pierwszej artykułu Matecznik i szkółka jabłoni na potrzeby sadownika – poradnik krok po kroku – część 1 zakładanie matecznika przedstawiliśmy krok po kroku jak założyć matecznik oraz jak otrzymać dobrej jakości podkładkę, na której możemy zaokulizować wybraną przez siebie odmianę jabłoni.
Wielu sadowników zmniejsza koszty zakupu drzewek poprzez zakup wybranej podkładki (nie zakładają matecznika podkładki) i posadzenie jej w swojej szkółce oraz zaoczkowanie wybraną odmianą we własnym zakresie.
Jest to korzystne rozwiązanie jeśli potrzebujemy niewielkiej ilości drzewek.
W tej części artykułu przedstawimy przebieg okulizacji oraz etapy pielęgnacji szkółki.
Otrzymanie gotowych do wysadzenia drzew trawa 3 lata jeśli sadzimy drzewka dwuletnie lub wyjątkowo 4 lata jeśli decydujemy się na posadzenie drzewek trzyletnich.
Etap 1. Pierwszy rok - wybór odmiany
Wybór odmiany, którą chcemy otrzymać do nasadzeń zależy od bardzo wielu czynników, są to m.in.:
- technologia uprawy – metody konwencjonalne, integrowana produkcja czy sad ekologiczny, a co za tym idzie decyzja dotyczy podatności odmiany na choroby i szkodniki;
- rejon uprawy i warunki pogodowe, odporność na mróz;
- warunki gruntowo-glebowe, (poziom wody gruntowej i klasa gleby);
- sposób prowadzenia sadu – to punkt poruszany już przy wyborze podkładki – czy będzie to sad półkarłowy czy karłowy lub superkarłowy,
- plenność odmiany;
- preferencje odbiorców lub bezpośrednio konsumentów i wymagania rynkowe.
Na stronie Centralnego Ośrodka Badania Odmian Roślin można pobrać
Listę Odmian Roślin Sadowniczych wpisanych do krajowego rejestru odmian w Polsce (na rok 2016).
LINK: http://www.coboru.pl/Publikacje_COBORU/Listy_odmian/lo_sady_2016.pdf
Można tam znaleźć charakterystyki odmian wpisanych do krajowego rejestru w 2016r.
 |
| Odmiana Rubinola - owocujący sad |
Sadzenie podkładki i przygotowanie do okulizacji.
Okulizacja jest najczęściej stosowaną metodą rozmnażania drzewek owocowych w szkółkach. Jest to jeden ze sposobów na szczepienie drzew owocowych. Polega ona na zespoleniu z podkładką pąka liściowego (oczka) odmiany szlachetnej, z którego w kolejnym roku wybija pęd i uzyskujemy roślinę o pożądanych przez nas cechach.
Okulizację wykonuje się w dwóch terminach wiosennym i letnim, i jest to czas uwarunkowany wzrostem podkładek oraz obecnością miazgi. Samą okulizację, można również wykonać na dwa sposoby – szybszy i częściej stosowany to okulizacja na przystawkę i drugi to w literę T.
Przed okulizacją
Wiosną, w zależności od przebiegu pogody, najlepiej w drugiej dekadzie kwietnia wysadzamy podkładkę do szkółki. Optymalnie jest wysadzić podkładkę co 30-40cm w rzędach, zachowując taką szerokość między rzędami by swobodnie przejeżdżać glebogryzarką ręczną co znacznie ułatwia pielęgnację szkółki w ciągu kolejnych 3 lat.
Najprościej posadzić drzewka „pod łopatę” lub można zrobić sobie w bardzo prosty sposób sadzarkę – wystarczy grubszy metalowy pręt zaostrzyć i dospawać do niego w poprzek coś w rodzaju stopek – łatwo można takie narzędzie wbić w ziemię i w powstałym dołku włożyć podkładkę. Należy dokładnie udeptać każde drzewko po posadzeniu.
 |
| Podkładka jabłoni przed okulizacją. |
Drzewka prowadzimy na jeden pęd – w trakcie odchwaszczania usuwamy systematycznie pędy boczne. Należy również kontrolować zdrowotność drzewek, w razie potrzeby nawadniać oraz zastosować nawożenie – najlepiej u nas sprawdził się nawóz Yara Mila Complex (bezchlorkowy, wieloskładnikowy nawóz doglebowy) - można również zapoznać się z innymi programami nawożenia mateczników i szkółek np. firmy Compo i korzystać z ich oferty nawozowej link: http://www.sadownictwo.co/index.php/programy-nawozenia-i-ochrony/programy-nawozenia-compo
.
Zrazy do okulizacji
Zrazy wybranej odmiany czyli tegoroczne/jednoroczne pędy wybranej przez nas odmiany szlachetnej pobiera się tylko ze zdrowych roślin matecznych. Wybierane są takie rośliny, które posiadają wszystkie cechy właściwe dla wybranej przez nas odmiany. Zrazy powinny pochodzić z pędów rośliny matecznej rosnących w warunkach dobrego nasłonecznienia, nie należy stosować zrazów z pędów zacienionych. Same pędy na zrazy powinny być dobrze rozwinięte i zdrowe.
Zakupione zrazy można przechowywać w odpowiednich warunkach do około kilku dni. Powinny być one przechowywane w chłodni, najlepiej jeszcze w wilgotnym płótnie.
 |
| Zrazy do okulizacji |
Zrazy można zakupić w wyspecjalizowanych szkółkach posiadających kwalifikowane sady zraźnikowe lub pozyskać z drzewek, które już mamy w uprawie. Wszystko zależy od wybranej odmiany i tego czy jest chroniona licencją – jeśli tak to zakupione zrazy można tylko wykorzystać do założenia własnego sadu nigdy do odsprzedaży.
Koszt zrazów, a dokładniej „oczek” – przykładowo w sezonie 2017 - w Ośrodku Elitarnego Materiału Szkółkarskiego Instytutu Sadownictwa w Skierniewicach (o/Prusy) to od 1,20zł do 0,80zł za „oczko” odmiany jabłoni licencyjnej i odpowiednio od 0,80zł do 0,45zł za „oczko” innych odmian jabłoni – ceny te zależą od ilości zakupionych oczek. Dokładny cennik i listę odmian można pobrać na stronie internetowej: www.oems.pl.
Termin okulizacji
Drzewka można okulizować w dwóch terminach:
– termin wiosenny (kwiecień – maj) – to okulizacja oczkiem żywym, zrazy pobieramy tuż przed okulizacją, a pąk wyrasta w tym samym sezonie wegetacyjnym. Jest to rzadziej stosowane.
- termin letni (na przełomie lipca i sierpnia) – to okulizacja śpiącym oczkiem, zrazy również pobieramy tuż przed okulizacją (muszą mieć dobrze wykształcone pąki liściowe), pąk wyrasta następnej wiosny.
W naszej przydomowej szkółce okulizujemy jabłonie w terminie letnim, zwracając szczególną uwagę na przebieg pogody – najlepsze są lekko zachmurzone dni, stanowczo unikamy suchych dni. Nasz współczynnik przyjęć przekracza 90%.
Wykonanie okulizacji
W zależności od ilości drzewek do okulizacji przygotowujemy sobie stosowną ilość zrazów, pamiętając, że uzyskamy tyle oczek ile jest w pełni wykształconych pączków liściowych. Z pędu sekatorem odcinamy wszystkie liście pozostawiając 2-3 mm ogonki co ułatwi okulizację.
Doświadczona osoba jest w stanie w ciągu dnia zaokulizować od 1000 do 2000 drzewek. Jest to bardzo pracochłonny zabieg. My wykonując to we dwójkę – jedna osoba okulizuje, a druga wiąże – jesteśmy w stanie zaokulizować średnio 1000 drzewek dziennie. Warto pamiętać o tym planując ilość drzewek i czas, który mamy na okulizację danej ilości podkładki.
Przygotowanie podkładki - jeśli przebieg pogody jest niekorzystny (suche dni) to dobrze jest drzewka podlewać już na około 2 tygodnie przed planowaną okulizacją. Zapewni to dobre odchodzenie kory.
Pobranie zrazów i „oczek” – zraz okulizacyjny ścinamy z rośliny matecznej najlepiej w dniu okulizacji rano (lub zakupione przechowujemy jak wspomniano wyżej). Liście obcinamy pozostawiając zaledwie krótkie ogonki. Zwykle na jednym zrazie jest od 10 do 15 dobrze wykształconych „oczek”.
Tarczki okulizacyjne czyli „oczka” pobieramy ścinając płasko jeden pąk liściowy na korze z cienką warstwą drewna, o wymiarach: około 10mm długości i 5mm szerokości. Dolną część tarczki zacinamy pod ostrym kątem.
 |
| Pobranie z odmiany szlachetnej tarczki okulizacyjnej - oczka do okulizacji |
Okulizacja – można ją wykonać na dwa sposoby: na przystawkę lub w literę T.
Metoda 1: okulizacja na przystawkę
Polega na ścięciu z pędu podkładki fragmentu kory wraz z miazgą na kształt jak najbardziej zbliżony do wielkości przygotowanej tarczki. Ścinamy prosty fragment o wymiarach jak najbliższych tarczce podobnie zacinając jej dolną część pod katem ostrym co ułatwi umocowanie „oczka”. Przygotowane „oczko” wsuwamy w powstałe nacięcie i dokładnie obwiązujemy miejsce okulizacji paskiem okulizacyjnym lub paskiem folii.
 |
| Letnia okulizacja jabłoni "na przystawkę" |
Metoda 2: okulizacja na literę T
Nacinamy korę podkładki w kształcie litery T i delikatnie rozsuwamy ją okulizakiem, w powstałe nacięcie wsuwamy świeżą tarczkę okulizacyjną ruchem z góry do dołu. Delikatnie dociskamy ponownie korę nad „oczkiem” i dokładnie obwiązujemy miejsce okulizacji paskiem okulizacyjnym lub paskiem folii.
 |
| Letnia okulizacja jabłoni w literę T |
W obu przypadkach ogonek liściowy pozostawimy wolny, a pasek okulizacyjny powinien w trakcie owijania być tak naciągnięty by aż się rozciągnął i szczelnie docisnął oczko do pędu podkładki. Okulizujemy na wysokości od 15 do 35cm (piszemy o wysokości w kolejnym punkcie, gdyż jest zależna od odmiany i dalszego sposobu prowadzenia sadu), a nacięcie wykonujemy (najlepiej) od strony północnej co jeszcze zmniejsza wysuszanie zaszczepionego już pąka.
Wysokość okulizacji
Wysokość okulizacji ma duże znaczenie w uzyskaniu efektu skarlającego drzewka. Generalnie im wyżej okulizujemy tym większy jest efekt skarlający, ale zależy to również od użytej podkładki i siły wzrostu wybranej odmiany. Aby otrzymać w sadzie drzewa wielkością zbliżone do tych na podkładce M9 wysokość pnia podkładki dla M26 powinna zależeć od odmiany i wynosić od 15 cm do 25 cm, a dla P 14 od 25 do 35 cm.
Wysokość okulizacji ogranicza niebezpieczeństwo przemarzania tego miejsca oraz wygryzanie przez zające wysoko umiejscowionych tarczek okulizacyjnych. Wysoki pień podkładki sprzyja również wyrastaniu odrostów korzeniowych. Wyższe szczepienie poprawia również wielkość plonu, ale nie wpływa znacząco na wielkość i średnią masę owoców, oraz procentowy udział owoców o powierzchni pokrytej rumieńcem.
|
| Szkółka jabłoni po okulizacji |
Zabiegi po okulizacji
Po okulizacji stale dbamy o odpowiednie nawodnienie drzewek. Po około 2-3 tygodniach sprawdzamy również czy „oczka” mają nadal świeży, zielony wygląd – wstępnie możemy uznać okulizację za udaną. Po około miesiącu (4 do 6 tygodni) możemy zdjąć delikatnie rozcinając taśmę lub folię okulizacyjną.
Etap 2. Drugi rok – prowadzenie drzewek
Kolejne zabiegi wykonujemy już wiosną kolejnego roku – jest to ścięcie podkładki tuż nad tarczką okulizacyjną i posmarowanie powstałej rany pastą. Regularnie odchwaszczamy i nawozimy szkółkę. Istotne są również zabiegi ochronne w przypadku pojawienia się mszyc, które są wektorem wirusów. Gdy pędy szlachetne wybiją i osiągną około 60 cm wysokości należy przygotować paliki oraz poprowadzić przy nich drzewka bardzo delikatnie mocując je najlepiej taśmą i tapenerem.
Etap 3 – Trzeci rok – prowadzenie drzewek
Pracę nad formowaniem koronki rozpoczyna się w drugim roku prowadzenia szkółki, gdy drzewka dorastają do 70–75 cm wysokości (zwykle przypada to między 15 a 20 czerwca). Zaczyna od uszczykiwania najmłodszych liści na wierzchołku drzewek, ale bez naruszania stożka wzrostu.
Zabieg ten powtarza 5–7-krotnie do końca sierpnia. Pod koniec czerwca na górną część okulantów nanoszony jest ręcznym opryskiwaczem roztwór preparatu stymulującego wybijanie pędów bocznych. Dzięki tym zabiegom, nawet w przypadku trudno rozkrzewiających się odmian, można uzyskać drzewka z ładną koronką na wysokości około 80 cm. W niektórych latach, gdy panują niekorzystne warunki do rozkrzewiania się roślin, czyli gdy jest chłodno w czerwcu i lipcu, należy, powtórzyć opryskiwanie na początku lipca.
Bardzo istotne jest również zapewnienie okulantom właściwej wilgotności gleby, a więc nawadnianie szkółki. Powtarzamy również odchwaszczanie i nawożenie drzewek.
Etap 4 – Wysadzenie drzewek do wybranej kwatery.
Tak przygotowane dwuletnie okulanty możemy wczesną wiosną wysadzić do wybranej kwatery. Mamy już gotowy rosnący sad przy kosztach znacznie mniejszych niż zakup gotowych drzewek.
 |
| Okulanty odmiany Rubinola w pierwszym roku po okulizacji. |
Bibliografia:
http://www.sadyogrody.pl/agrotechnika/103/letnia_okulizacja_jakie_czynniki_decyduja_o_skutecznosci_tego_zabiegu,2404.html
https://pl.wikipedia.org/wiki/Zraz
„Jak wysoko okulizować podkładki M26 i P14” autor: Alojzy Czynczyk, nr.: 02/2002 „Szkółkarstwo” (http://www.szkolkarstwo.pl/article.php?id=233)
http://www.coboru.pl/Publikacje_COBORU/Listy_odmian/lo_sady_2016.pdf
www.oems.pl
"Drzewka, jakich poszukują sadownicy" autor: Mirosław Maziarka, nr.: 01/2000 "Szkółkarstwo" http://www.szkolkarstwo.pl/article.php?id=79
"Stymulowanie rozgałęziania się okulantów jabłoni" autor:Maciej Gęstoł, nr.: 1/2001 "Szkółkarstwo" http://www.szkolkarstwo.pl/article.php?id=202
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz