Intensywne sady jabłoniowe charakteryzują się gęstym system nasadzeń oraz stosowaniem podkładek karłowych i półkarłowych, które są płytko sadzone (miejsce okulizacji znajduje się wysoko nad glebą). Taki system prowadzenia drzew, wspomagany dobrym odżywianiem, skutkuje szybkim wypełnieniem przestrzeni owoconośnej i wczesnym owocowaniem. Drzewa mają zazwyczaj luźne i dobrze doświetlone korony (fot. 1), co sprawia, że owoce na nich są wysokiej jakości i dobrze wybarwione. Luźne korony to także mniejsze ryzyko przemiennego owocowania oraz mniejsza podatność na choroby i szkodniki.
Oszczędne cięcie
W nowoczesnych sadach cięcie drzew (zimowe i letnie) ogranicza się do koniecznego minimum. Drzewkom po posadzeniu należy stworzyć warunki do silnego wzrostu w celu wypełnienia planowanej przestrzeni owoconośnej. Zwykle w takich sadach, do 4. lub 5. roku po sadzeniu nie ma problemu z dostatecznym doświetleniem koron, także ich środkowych oraz dolnych partii (fot. 2).Na starszych drzewach narasta problem równomiernego doświetlenia w całej objętości koron, ze względu na ich wielkość. Szczególnie trudne jest to w latach, w których drzewa nie owocują (fot. 3).
Zrównoważony wzrost…
…jest możliwy do uzyskania i utrzymania dzięki zabiegom agrotechnicznym. Inaczej postępujemy w sadzie w latach spodziewanego silnego owocowania, inaczej w latach słabszego plonowania. Odmienne jest wówczas nawożenie doglebowe i dolistne, cięcie koron, stosowanie preparatów wpływających na wzrost i owocowanie.Na fizjologię drzew jabłoni duży wpływ ma preparat Regalis 10 WG, działający ograniczająco na wzrost wegetatywny drzew. Jego użycie redukuje koszty cięcia, zarówno zimowego, jak i letniego.
Dobrze uformowane
Podczas zimowego cięcia następuje formowanie koron drzew. Właściwe zapewnia równomierny (umiarkowany) wzrost i coroczne, obfite owocowanie (fot. 4). Takie drzewa zazwyczaj wymagają niewielkich nakładów pracy przy cięciu zimowym, a także letnim. Kształt korony zapewnia odpowiedni dostęp światła do owoców. Podcinanie korzeni także hamuje wzrost wegetatywny. Przy słabym wzroście drzew zdarza się, że cięcie letnie bywa zbędne lub wykonuje się je tylko w celu poprawy doświetlenia owoców wyrastających w głębi koron. Dopuszczenie do owoców światła sprawia, że są lepiej wybarwione.Poprawę wybarwienia owoców można także uzyskać poprzez rozkładanie folii z materiałów odbijających światło w rzędach drzew. Jest to zabieg stosowany przez sadowników w Nowej Zelandii i USA oraz od niedawna w Europie Zachodniej (producenci używają w tym celu folii aluminiowej).
Cel
Cięcie jabłoni w pełni sezonu jest ważnym zabiegiem agrotechnicznym mającym duży wpływ na jakość owoców. Owoce dobrze doświetlone szybciej dorastają do optymalnych rozmiarów, lepiej się wybarwiają oraz mają intensywny rumieniec. Są także mniej podatne na choroby i szkodniki. Ich miąższ zawiera więcej cukrów (odpowiedni stosunek cukrów do kwasów), są smaczniejsze w porównaniu z owocami niedostatecznie doświetlonymi. Dlatego cięcia letniego wymagają drzewa odmian zarówno czerwonoowocowych, jak i tych o owocach żółtych i zielonych (np. ‘Mutsu’, ‘Golden Delicious Reinders’). Odmiany o jabłkach wybarwiających się czerwono dla powstawania intensywnego rumieńca potrzebują przynajmniej 60% światła słonecznego docierającego do koron drzew.Owoce niedoświetlone mają delikatną skórkę podatną na infekcje, w tym na parcha jabłoni, choroby fizjologiczne (występujące już w sadzie) oraz te ujawniające się w okresie przechowywania (np. gorzką plamistość podskórną). W zagęszczonych koronach większa wilgotność powietrza sprzyja powstawaniu delikatnych pęknięć i ran na ich skórce, co prowadzi do powstawania uszkodzeń i ordzawień.
Jak ciąć?
W pierwszej kolejności usunąć należy zbyt silne pędy wegetatywne, szczególnie te, które wyrastają z pąków śpiących we wnętrzu korony oraz niepotrzebne pędy wegetatywne na obwodzie koron (fot. 5). Pozostawione, będą konkurowały o wodę i składniki pokarmowe (szczególnie o wapń) z owocami. Dla tych ostatnich ważne są tylko liście rozetkowe, które wyrastają na krótkopędzie obok nich, gdyż one je odżywiają. Nie zaopatrzą one jabłek jedynie w wapń, gdyż ten, aby wniknął do tkanek owocu, musi być na niego naniesiony.Cięcie drzew latem nie pobudza ich do wzrostu wtórnego, jeśli jest wykonane w odpowiednim terminie – po okresie silnego wzrostu wegetatywnego. Umiejętnie wykonane pozwala zmniejszyć nakłady pracy w czasie cięcia zimowego.
Termin
Jest zależny od odmiany i terminu zbioru owoców. Na wytworzenie się rumieńca na jabłkach czerwonoowocowych potrzeba co najmniej 2–3 tygodni od przeprowadzenia cięcia letniego. Zatem na odmianach wczesnych należy je rozpocząć w lipcu, na średnio wczesnych – w sierpniu (na około 3–4 tygodnie przed zbiorem), a zimowych – w sierpniu i na początku września.Jeżeli cięcie będzie wykonane zbyt wcześnie wówczas może nastąpić wzrost wtórny (fot. 6). Wyrastające pędy są bardzo podatne na choroby i szkodniki oraz niepotrzebnie zagęszczają koronę. Niektórzy sadownicy wykonują wtedy ponowne cięcie letnie. Wykonane za wcześnie ma ujemny wpływ na dorastanie owoców, natomiast zbyt późne (koniec września, początek października) ma mniejszy wpływ na wybarwienie się owoców, może także skutkować obniżeniem wytrzymałości drzew na mróz.
Zasady i technika
Aby owoce się dobrze wybarwiły, a jednocześnie nie zostały poparzone przez promienie słońca, nie powinny być odsłonięte całkowicie. Niewielkie ich cieniowanie jest wręcz wskazane z uwagi na silną operację słońca, która w ostatnich latach na skutek ocieplania się klimatu jest coraz bardziej intensywna. Jeśli nad owocami znajdują się silne pędy wegetatywne, to wycinamy je z pozostawieniem 2–4 liści (fot. 7). Jeśli wyrasta nadmiar pędów wegetatywnych, część z nich może być wycięta lub wyrwana u podstawy (fot. 8) tak, aby nie zrzucić lub uszkodzić rosnących na drzewie owoców.W trakcie cięcia letniego wyciąć należy pędy wyrastające z pąków śpiących na pniu i grubych konarach (tzw. wilki) pozostawiając słabiej rosnące pędy potrzebne na odbudowę czy zapełnienie koron drzew. Pozostawić też trzeba krótkopędy rosnące na bok, czy nawet nad owocami, ale tylko takie, które zbytnio ich nie zasłaniają. Te, które nadmiernie cieniują owoce należy skracać nad 2–4 liściem.
Sprzęt i zasady
Cięcie można wykonać dobrze naostrzonym sekatorem, najlepiej z przedłużanymi rączkami. Polecam używanie sekatorów 2-ręcznych. Sekatory powinny mieć dobrze dokręcone ostrza i przeciwostrza. Źle naostrzony i niedokręcony sekator utrudnia cięcie, szarpie cięte pędy, przez co owoce są otrząsane, a spadające uszkadzają te położone niżej. Elementami tnącymi sekatora nie można dotykać rosnących na drzewie owoców, aby ich nie skaleczyć.Przycinanie drzew latem można rozpocząć zarówno od górnych, jak i od dolnych partii. Obcięte pędy zawsze należy odrzucać poza obręb korony drzewa, nie powinny pozostawać w jej wnętrzu. Nie należy tylko wycinać pędów na wierzchołkach drzew. Chronią one owoce przed poparzeniami słonecznymi, a także opadami gradu. Można także usuwać porażone chorobami konary, gałęzie i owoce, aby ograniczyć źródło infekcji.
W trakcie zabiegu można korzystać z sanek sadowniczych, niskich stojaków, drabin, rzadziej z platform sadowniczych. Sanki sadownicze dobrze sprawdzają się latem, gdyż łatwo dają się przesuwać po murawie. Używając dwuręcznego sekatora nie ma jednak zazwyczaj konieczności ich używania, gdyż z ziemi można usunąć większość niepotrzebnych pędów. Można wtedy wycinać także te (nawet z owocami), które zbyt zwisają, sięgają gleby lub rosnących tam chwastów. Utrudniają one wykonywanie opryskiwań herbicydami. Ponadto owoce z tych pędów są przeważnie uszkodzone przez szkodniki, porażone przez choroby (porażenia mogą być mało widoczne, a objawy występują dopiero w trakcie przechowywania) oraz niskiej jakości.
Błędy
Cięcie drzew latem nie jest trudne, wymaga jednak pewnej wiedzy i gdy nie jest wykonywane samodzielnie – nadzoru. Najczęściej popełnianymi błędami są:
- zbyt silne przycięcie wyrastających nad owocami pędów, co powoduje nadmierne ich odsłonięcie i poparzenia słoneczne (często także skaleczenie owoców);
- wycięcie nadmiernej liczby pędów;
- wycięcie niewielkich pędów, także tych wyrastających poziomo, niecieniujących owoców (fot. 9);
- skrócenie, a nie wycięcie zbędnych pędów wegetatywnych, wyrastających w głębi korony drzewa.
(Źródło: http://sadinfo.pl/artykuly-2013/52013/449-letnie-ciecie-jabloni.html autor: Piotr Gościdło fot. 1–9 P. Gościło )
