Strony

poniedziałek, 22 kwietnia 2019

10 skutków zmian klimatycznych, jakie odczujesz w swoim ogrodzie

Niezwykle istotny ogrodniczy temat: jak zmiany klimatu, z którymi niewątpliwie mamy wszyscy do czynienia wpływają na przyrodę, a tym samym i na nasze przydomowe ogrody? Poniższy artykuł pochodzi z czasopisma: Gardeners' World Magazine, jego autorem jest Emma Crawfort. Tekst został opracowany w oparciu o dane Wielkiej Brytanii i spostrzeżenia tamtejszych botaników, ale większość z nich spokojnie możemy odnieść do klimatu Polski.
Polecam:

Myśl,  że — ogólnie rzecz biorąc — poza porami roku niewiele zmienia się w ogrodzie, jest krzepiąca. Pojawiają się nowe narzędzia i nowe odmiany, ale gatunki roślin i zwierząt, gleba i atmosfera pozostają takle same. Przez chwilę wydawało się, że osoby rozprawiające o zmianach klimatycznych to dramatyzujący katastrofiści uwielbiający psuć innym zabawę, ale fakty są inne i nie da się ich już ignorować. No i nie każda zmiana jest zła.

Dowody
Dwa całościowe raporty opublikowane wiosną 2017r.: raport Royal Horticultural Society (RHS) zatytułowany Garcdening in a Changing Climate i State of the World's Plants przygotowany przez Royal Botanic Gardens w Kew, prezentują zasmucające dane statystyczne.  Mowa jest między innymi o tym, że od końca XIX wieku okres wegetacyjny w środkowej Anglii wydłużył się o około 5 tygodni. Mamy obecnie wyższe średnie temperatury, większą ilość deszczu zimą, mniejszą zaś latem, dłuższe okresy suszy, bardziej suchą glebę wiosną, latem i jesienią oraz intensywne burze.  Uważa się też, że bieżące różnice w zakresie temperatur i ilości opadów pomiędzy północą a południem będą jeszcze większe. I nie można tego szybko zmienić, bo nawet gdyby emisja gazów cieplarnianych została zredukowana jeszcze dziś, klimat będzie nadal się zmieniał w nadchodzących dekadach z powodu już zrealizowanych emisji.

Nasze ogrody
Te prognozy wpłyną na przydomowe ogrody dwojako, po pierwsze,  bardziej ekstremalne warunki pogodowe wymuszą na nas bardziej staranne planowanie i dobre praktyki ogrodnicze. Ponadto prawdopodobnie będziemy zmuszeni podjąć kroki zmierzające do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych i udoskonalenia składowania dwutlenku węgla. Mogą to być działania dobrowolne, np. wydajne kompostowanie, które pozwoli zatrzymać dwutlenek węgla w glebie, aby pozytywnie wpłynął na rozwój roślin, zamiast składowania odpadów na składowiskach, co jest źródłem gazów cieplarnianych.  Ale możliwe też, że korzystanie w ogrodzie z paliw i innych zasobów, np. wody, zostanie objęte kontrolą za pomocą legislacji. Nie zapominajmy, jak ważne są nasze ogrody. Rośliny i gleba pochłaniają dwutlenek węgla i  absorbują intensywne deszcze.  Latem chłodzą atmosferę i zatrzymują ciepło zimą, zmniejszając potrzebę spalania paliw wykorzystywanych do ogrzewania i chłodzenia budynków. W dalszej części artykułu przeczytasz, jaklo skutki zmian klimatycznych odczujesz w swoim ogrodzie, jak zmienią one ogrodnictwo jako taklo oraz jak trzeba będzie zaadaptować się do tych zmian.
1.       Zmiany sezonowe
Przewidywane cieplejsze wiosny i jesienie pobudzą niektóre rośliny do wcześniejszego kwitnienia, natomiast liście będą się przebarwiać i opadać później. Brzmi to jak pozytywna zmiana, ale może mieć katastrofalne skutki dla dzikiej fauny, której byt zależy od tych roślin. Jeżeli stworzenia nie będą w stanie przy-stosować swojego cyklu życiowego do zmian, zostaną pozbawione kwiatów, które mogłyby zapylać, i liści, w których mogłyby hibernować. Ptaki będą miały kłopoty ze znajdowaniem owadów w czasie, gdy opiekują się młodymi. Zjawisko to nosi nazwę „niedopasowania fenologicznego".
DZIAŁANIA Ogrodnicy powinni uprawiać jak najszerszy wachlarz gatunków roślin.
2.       Więcej pracy
Przewiduje się, że trawniki  (które z punktu widzenia walki ze zmianami klimatycznymi są lepsze od nawierzchni utwardzonych, bo absorbują deszcz, wysokie temperatury i CO2) trzeba będzie częściej kosić. Przeprowadzona przez RHS wśród ogrodników na północy Anglii ankieta wykazała, że już teraz trawniki kosi się częściej wiosną i jesienią. W ogrodzie botanicznym w Dawyck w Szkocji odnotowano bujny rozwój funkii.
Trudniejsza będzie walka z chwastami, RHS stwierdziło, że zmiany klimatyczne sprzyjają niektórym gatunkom nierodzimym, bo zwiększają ryzyko ich inwazyjności. Np. pochodzący z Afryki południowej karpobrot jadalny (Carpobrotus edulis) znaturalizował się w niektórych częściach północnej Anglii. Łatwo się rozmnaża i wygrywa konkurencję z gatunkami rodzimymi. Aby ograniczyć jego rozprzestrzenianie się, niezbędne są zimowe mrozy. Utrzymywanie w szachu zarówno chwastów, jak i szkodników może okazać się trudniejsze i bardziej niezbędne.

3.       Nowe zagrożenia dla roślin
Aby dobrze plonować, niektóre rośliny, np. jabłonie, wymagają okresu chłodu, bo niskie zimowe temperatury pobudzają je do produkcji kwiatów i owoców. Możliwe, że na niektórych terenach sady z jabłoniami zostaną zastąpione przez winnice. Być może pojawią się też szkodniki nierodzime: raport State of the World donosi, że korowódka pniówka - ćma z krajów śródziemnomorskich, na początku XXI wieku powędrowała na północ przez Francję, co było zgodne z prognozami dotyczącymi zmian klimatycznych.

Rośliny odporne na suszę urozmaicą ogród.
4.       Zapotrzebowanie na większy asortyment
Dłuższy okres wegetacyjny daje ogrodnikom możliwość uprawy bardziej egzotycznych roślin z południowej półkuli. Zwykle kwitną one później niż gatunki żyjące na północy, co poszerza okres dostępności pożywienia dla owadów zapylających. Pamiętajmy jednak, że lokalne pozyskiwanie roślin skutkuje produkcją znacznie mniejszej ilości dwutlenku węgla w transporcie, a importowane rośliny trzeba uprawiać odpowiedzialnie, np. rdestowiec ostrokończysty wprowadzono do ogrodów jako roślinę ozdobną. Problemy z deszczem mogą doprowadzić do zastąpienia trawników nasadzeniami leśnymi bądź krzewami, dlatego centra ogrodnicze będą musiały sprzedawać szerszy asortyment roślin, aby sprostać zapotrzebowaniu.

5.       Potrzeba ochrony ziemi ogrodowej
Pomimo prognozowanego wydłużenia się okresów suszy, przewiduje się, że deszcz będzie padał częściej, ale bardziej intensywnie, co oznacza wzrost ryzyka powodzi. Materia organiczna w glebie jest ważnym magazynem dwutlenku węgla, ale rozkłada się w wysokich temperaturach. DZIAŁANIE Produkcja kompostu i przekopywanie go z ziemią poprawia kondycję gleby, podobnie jak posianie nawozu zielonego na dowolnej nagiej ziemi. Ogrodnicy mogą przyczynić się do redukcji nagłych powodzi, dbając o glebę, aby mogła wchłaniać deszcz, i używając materiałów przepuszczających wodę zamiast bruku.

6.       Częstsze susze
Uważa się, że w Wielkiej Brytanii latem będzie bardziej sucho, a zimą bardziej mokro. Według RHS częstotliwość susz prawdopodobnie wzrośnie w większej części kraju, przede wszystkim zaś na południu i wschodzie w związku z niskimi opadami deszczu w miesiącach letnich. W XXI wieku należy spodziewać się częstszych susz.
DZIAŁANIE Gromadź jak najwięcej deszczówki i stosuj systemy nawadniania kroplującego, aby doprowadzać wodę dokładnie tam, gdzie jest potrzebna. Ważna jest też uprawa większej liczby gatunków odpornych na suszę. Wybieraj rośliny o liściach woskowatych, mięsistych albo pokrytych meszkiem i o długich lub szerokich korzeniach. Najcenniejsze rośliny to te, które tolerują zarówno suszę, jak i okazjonalne podtopienia. Twórz zakątki pełne cienia i stosuj osłony od wiatru, aby chronić rośliny i ograniczyć utratę wody przez transpirację.

Kaliny są bardziej narażone na choroby gdy jest wilgotno.
7.       Szkodniki i choroby w natarciu
Ekstremalne warunki pogodowe obniżają odporność roślin i narażają je na stres fizjologiczny. Skutkiem tego jest więcej ataków szkodników i chorób, które wykorzystują osłabienie roślin. Zmiany klimatyczne mogą też być korzystne dla szkodników i chorób, bo zapewniają im dobre warunki do rozwoju, np. sprzyjającą mączniakowi większą wilgotność. Podczas cieplejszych, bardziej mokrych zim choroba grzybowa o nazwie fytoftoroza może intensywniej atakować zwłaszcza kaliny, rododendrony i kamelie, jak również inne krzewy i drzewa. Mówi się, że wciornastki szklarniowe są obecnie w stanie żyć na otwartym powietrzu na skutek wzrostu temperatur. Uważa się, że wyższe temperatury generalnie sprzyjają szkodnikom, przyspieszając tempo ich metabolizmu i rozmnażania, a jednocześnie skracając okres spoczynku.
DZIAŁANIE Powtarzaj jak mantrę: „Właściwa roślina na właściwe miejsce" i wybierz te, które będą bujnie rosły w warunkach panujących w twoim ogrodzie, np. paprocie w cienistych zakątkach.

Zielone ściany przyczyniają się do wychwytywania dwutlenku węgla.
8.       Wychwytywanie CO2 i walka z ociepleniem
Kathy Willis, dyrektor naukowy w Kew, uważa, że ogrodnicy mogą walczyć ze zmianami klimatycznymi, przyjmując strategie zmniejszające erozję gleby (patrz: 5) i emisję gazów cieplarnianych.
DZIAŁANIE Zielone ściany i pnącza są wartościowe, bo pokrywają liśćmi znaczne powierzchnie. Cenny jest nawet bluszcz - roślina, której wielu ogrodników nie lubi. Kathy zachęca ogrodników, aby stosowali jak najszerszy wachlarz gatunków roślin, aby przechytrzyć szkodniki i choroby oraz łagodzić skutki ekstremalnych warunków pogodowych. Asymilujący dwutlenek węgla torf należy zostawić na mokradłach - nie należy go wydobywać i używać do poprawy jakości gleby.
Zrób własną zieloną ścianę, bo przyczyni się do wychwytywania dwutlenku węgla

9.       Niższa zachorowalność
 RHS zauważa, że niektóre choroby dostają się do roślin przez rany spowodowane przez mróz. Typowym przykładem takiej choroby jest gruzełek cynobrowy, który dostaje się do wnętrza roślin zdrewniałych, korzystając z ran spowodowanych przez mróz i prowadzi do zamierania zaatakowanych roślin.
Mniejsze mrozy to rzadsze występowanie gruzełka cynobrowego .

10.   Więcej kłopotów z drzewami
Według RHS podczas letnich susz klony japońskie, olchy, brzozy, topole i jarzębiny będą narażone na zamieranie. Ale zmiany klimatyczne zagrożą przede wszystkim bukom (Fagus sylvatica), które według prognoz będą występowały tylko na głębokich glebach i na stokach skierowanych na północ. Wiele buków obumrze na skutek bardziej intensywnych ataków chorób grzybowych, zamierania korzeni i silnych wiatrów. Lasy bukowe mają „przenieść się" na północ i zachód, a na południu zastąpią je dęby. Ogrodników ostrzega się, aby starannie dobierali drzewa: sadzone obecnie gatunki mogą okazać się nieodpowiednie w latach 50. XXI wieku. Z suszą poradzą sobie: klon zwyczajny (Acer planatoides), kasztan jadalny (Castanea sativa) i sosna czarna (Pinus nigra).
 DZIAŁANIE Nie przekreślaj drzew: zdecydowanie trzeba je sadzić, bo bardzo skutecznie usuwają z atmosfery zatrzymujący ciepło dwutlenek węgla i zmniejszają ryzyko powodzi. Niektóre gatunki drzew, np. platany, wychwytują konkretne zanieczyszczenia.



Artykuł pochodzi z czasopisma: Gardeners' World Magazine EDYCJA POLSKA nr 5(23)/2018, autor: Emma Crawforth, fotografie: zasoby pixabay

poniedziałek, 15 kwietnia 2019

Ogród przy domu - 10 najgorszych szkodników roślin



10 NAJGORSZYCH SZKODNIKÓW ROŚLIN


Chociaż tworzymy ogrody przyjazne dla wielu dzikich stworzeń, te o nieposkromionych apetytach na nasze cenne rośliny mogą działać zniechęcająco. Aby pomóc ci utrzymać przewagę nad szkodnikami, przygotowaliśmy listę najgorszych letnich przestępców, wyjaśniamy, jak je rozpoznać, co robią i jak się ich pozbyć. Do zwalczenia szkodników na świeżym powietrzu najbardziej skuteczne jest całościowe podejście: zachęcanie naturalnych drapieżników, w miarę możliwości z wykorzystaniem środków biologicznych i organicznych oraz stosowanie środków chemicznych z wielką ostrożnością, by zminimalizować ich szkodliwość dla owadów zapylających i drapieżnych. Opryski wykonuj tylko wtedy, gdy zapylacze nie są aktywni, nie opryskuj otwartych kwiatów lub w pobliżu wody i postępuj zgodnie z instrukcjami na etykiecie. Zdecyduj się na opryski środkami naturalnymi o krótkiej karencji. Bądź czujny: wczesne wykrycie szkodników pomoże uniknąć późniejszych poważnych problemów.


Niektóre roztocza powodują powstawanie
galasów na liściach, które mogą wyglądać
niepokojąco,  ale są nieszkodliwe
1.       Roztocza

Należą do nich różnego rodzaju szpeciele, które powodują nieprawidłowy wzrost roślin, oraz przędziorek chmielowiec - jego obecność objawia się przebarwieniami na liściach I jedwabnymi pajęczynami. 

SZKODY W letnich miesiącach problemem może być pordzewiacz fuksjowy. Te mikroskopijne szkodniki żywią się sokiem fuksji, powodując zniekształcenia i odbarwienia wierzchołków pędów i kwiatów. 

REMEDIUM Spal lub wyrzuć zainfekowane rośliny, ponieważ obecnie nie są dostępne żadne środki ochrony. Niektóre gatunki i odmiany fuksji wydają się mniej podatne.





2.       Ślimaki
Te mięczaki są powszechnym kłopotem.
SZKODY Głównie aktywne w nocy, szczególnie w czasie łagodnej, wilgotnej pogody, pożerają sadzonki i wygryzają dziury w liściach, kwiatach, owocach i roślinach  korzeniowych.  Duży (8-15cm długości) pomarańczowobrązowy  ślinik luzytański jest nowym najeźdźcą, który toleruje gorętsze, suchsze warunki.

REMEDIUM Stosuj ochronę biologiczną: pułapki, bariery, repelenty, granulki siarczanu żelazawego, nicienie i ręczne zbieranie. Środki chemiczne najlepiej stosować oszczędnie. Nie podlewaj wieczorem, ponieważ wilgoć sprzyja ślimakom w przemieszczaniu się.  Przekopuj ziemię, aby odsłonić białe jaja ślimaków do wybrania przez ptaki.
3.       Pluskwiaki

Niektóre gatunki żywią się sokiem roślin ogrodowych.

SZKODY Często atakują róże, dalie, fuksje i chryzantemy. Żerują na szczytach pędów, dziurawiąc i zniekształcając liście, i na pąkach kwiatowych, które otwierają się nierównomiernie lub nie otwierają wcale. Dorosłe osobniki są zielone lub brązowe, częściowa przezroczyste i mają długość do 6 mm; bez skrzydle nimfy są jasnozielone.

 REMEDIUM Od późnej wiosny sprawdzaj wierzchołki pędów, usuwaj pobliskie chwasty i resztki roślin.

Unikaj dotykania włochatych gąsienic, takich jak kuprówka rudnica,
ponieważ ich włoski mogą powodować poważne podrażnienia.
4.       Gąsienice
Stadia larwalne motyli mają tendencję do żerowania na określonych roślinach lub grupach roślin.

SZKODY Gąsienice bielinka kapustnika wygryzają dziury w liściach roślin kapustnych, a piętnówki kapustnicy wgryzają się w głąb pędów. Te zielone/żółte lub żółte/brązowozielone  gąsienice często tworzą duże kolonie. Gąsienice ćmy bukszpanowej żerujące w oprzędach latem mogą całkowicie ogołocić bukszpany z liści.

REMEDIUM Zbierz gąsienice, ale zachowaj ostrożność (patrz poniżej). Zwalcz większe kolonie za pomocą środków ochrony biologicznej lub spryskaj organicznym insektycydem. Uprawiaj warzywa kapustne pod włókniną.


Dorosłe opuchlaki są bardziej widoczne,
ale to larwy wyrządzają prawdziwe szkody.
5.       Opuchlaki

Należą do chrząszczy, a niektóre gatunki są żarłocznymi roślinożercami.

SZKODY Opuchlak truskawkowiec jest poważnym problemem roślin pojemnikowych, szczególnie fuksji, cyklamenów, truskawek i pierwiosnków. Obgryzione liście to znak nocnego żerowania dorosłych czarnych owadów. Ale to białe larwy wyrządzają prawdziwe szkody - ukryte w podłożu zjadają korzenie, często zabijając rośliny.

REMEDIUM Ochrona biologiczna w postaci nicieni działa na larwy, a pułapki feromonowe są teraz dostępne do zwalczania dorosłych owadów.
6.       Mszyce 

Najbardziej znane są zielone lub czarne, ale mogą być również żółte, różowe i szarobiałe. 

SZKODY Gwałtownie rozwijające się kolonie tych drobnych owadów żywią się wierzchołkami pędów i miękkimi młodymi liśćmi. Może to zakłócić wzrost i sprzyjać rozprzestrzenianiu się wirusów roślin. Podatne rośliny to m.in. fasola, dalie, róże i groszek pachnący.

REMEDIUM Ręcznie zgniataj małe kolonie, a z większymi walcz opryskami organicznymi. Zwalczaj także mrówki, które „hodują" mszyce dla spadzi, chroniąc je i roznosząc na nowe rośliny,
Biedronki I ich larwy pożerają mszyce - możesz już kupić larwy biedronek, by zwiększyć ich liczbę w ogrodzie.

Tarczniki łatwo odnaleźć na łodygach i spodniej stronie liści.
7.       Tarczniki

Te owady wysysające soki żerują pod ochronną woskową tarczą. 

SZKODY Brązowe lub szarobiałe tarczki, o długości do 6 mm, można zwykle znaleźć na łodygach i spodniej stronie liści. Plaga tarczników może poważnie osłabić rośliny. Owady wydzielają spadź, co jest łatwym do zauważenia znakiem ich obecności. Na spadzi może rozwijać się smoliście czarna pleśń, która jest nieestetyczna, ale w dużej mierze nieszkodliwa. 

REMEDIUM Latem opryskuj świeżo wyklute nimfy organicznym insektycydem. Zbierz lub zdrap ukryte pod tarczkami dorosłe owady przylegające do łodyg i gałęzi.

Okryj warzywa kapustne, takie lak jarmuż i brokuły, włókniną,
aby zapobiec inwazji mączlików.
8.       Mączlilki

Polowe gatunki różnią się od mączlika szklarniowego, Do gatunków ogrodowych zaliczamy mączlika różanecznikowego, warzywnego i kalinowego.

SZKODY Mączliki warzywne żerują na spodniej stronie liści roślin kapustnych. Zaniepokojone drobne owady dorosłe podrywają się do lotu. Niewielkie plagi nie wydają się szkodzić roślinom ani wpływać na rozwijające się liście, ale spadź wydzielana przez mączliki i grzybki sadzakowe, która na niej rośnie, może sprawić, że liście jarmużu będą niejadalne. 

REMEDIUM Uprawiaj kapustę pod włókniną. W przypadku inwazji spryskuj organicznym insektycydem, który jest odpowiedni dla roślin jadalnych.


9.       Rośliniarki

Podobne do gąsienic larwy powodują szkody, żywiąc się liśćmi lub wygryzając tunele w owocach.

SZKODY Brzęczak porzeczkowy pokera liście agrestu i czerwonych/białych porzeczek. Jego larwy są jasnozielone, często z czarnymi plamkami i mają do 2 cm długości. Kolonia szybko ogołoci krzew z liści, a w jednym sezonie od późnej wiosny do późnego lata mogą być nawet trzy pokolenia tego szkodnika.

REMEDIUM Sprawdź spodnie strony liści w środku krzewów, szukając jaj i larw. Spryskaj ekologicznym insektycydem lub wodą z nicieniami.
Skorki zwalczają mszyce, więc nie należy ich
pochopnie opryskiwać.
10.   Skorki 

Z parą szczypiec na końcu odwłoka, te owady są łatwe do rozpoznania. I mają apetyt na kwiaty. 

SZKODY Znane z podgryzania kwiatów dalii, goździków i chryzantem, skorki są aktywne w nocy i chowają się w dzień.

REMEDIUM Łap je do doniczek wypełnionych suchą słomą zatkniętych do góry nogami na tyczkach - opróżniaj je rano ze szkodników wypuszczając je, aby patrolowały uprawy owoców i warzyw. 


 
 
Artykuł pochodzi z czasopisma: Gardeners' World Magazine EDYCJA POLSKA nr 4(22)/2018, autor: Sue Fisher, fotografie: Gardeners' World Magazine EDYCJA POLSKA nr 4(22)/2018 oraz zasoby pixabay


Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...