Każdy ogrodnik może łatwo zaopatrzyć się w wiele gatunków ziół, ale jeśli komuś brakuje czasu, a chce mieć świeże przyprawy do wykorzystania w kuchni, zioła wieloletnie będą dla niego idealną opcją, bo wymagają minimum pielęgnacji, a można je uprawiać nawet w donicy.
Aby ustalić, jakich zabiegów wymagają wybrane zioła, pomyślmy o tym, skąd pochodzą lub w jakich warunkach rosną w stanie dzikim, bo wskaże to, jakiej gleby i wystawy potrzebują. Zioła uprawiane w odpowiednich warunkach odwdzięczają się lepszym aromatem. Najlepiej zasadzić je w pełnym słońcu. Dzięki temu olejki aromatyczne znajdą się na powierzchni liści, a tym samym dodadzą im zapachu.
Mięta, rozmaryn i szczypiorek tolerują cień, ale uprawiane w wilgotnej, zimnej glebie mogą ucierpieć zimą. Zioła wieloletnie łatwo utrzymać w zdrowiu i zwiększyć ich produktywność, regularnie zbierając ich listki. Wszystkie zioła mają jadalne kwiaty, więc nie pomijajmy ich przy zbiorach - są świetne w sałatkach, drinkach i jako ozdoba. Kiedy rośliny zakończą kwitnienie należy je przyciąć. Przycinanie ziół wieloletnich, np. rozmarynu, zapobiega ich drewnieniu. Zioła zielne (które zamierają na zimę, a odradzają się wiosną), takie jak mięta, należy przycinać po kwitnieniu, na wysokość około 4 cm. Dzięki temu otrzyma się drugi zbiór świeżych listków, które będzie można skubać aż do pierwszych mrozów.
Krótki przewodnik dotyczący uprawy sześciu wybranych ziół wieloletnich.
ZASTOSOWANIE
Zrywaj listki po kwitnieniu lub kiedy roślina zaczyna odrastać po letnim przycięciu. Najłatwiej przechowywać miętę jako zamrożone listki (całe lub posiekane).
UPRAWA
Najzdrowsze egzemplarze to te, które mogą swobodnie się rozrastać. Zasadzone w słonecznym miejscu, w żyznej, przepuszczalnej glebie dają najlepszy aromat, chociaż mięta toleruje częściowy cień. Dobrze rośnie też w pojemniku: użyj wówczas podłoża uniwersalnego i przesadzaj rośliny co roku do nowych doniczek, aby zapobiec gniciu korzeni. ROZMNAŻANIE
Jesienią lub na początku wiosny pobiera się sadzonki korzeniowe z kłączy; późną wiosną zaś sadzonki pędowe z nowych przyrostów. Jesienią dzieli się rozrośnięte egzemplarze.
SPOSOBY NA PROBLEMY
Rdza mięty powoduje niewielkie rdzawe plamki, które zazwyczaj zaczynają pojawiać się na spodzie liści. Mocno przytnij roślinę i usuń wszystkie opadłe liście. Nowe przyrosty powinny być zdrowe. Jeżeli masz problemy z mączniakiem, przenieś roślinę w słoneczne, przewiewne miejsce.
CIEKAWE ODMIANY
Mięta zielona, kłosowa (Mentha spicata), 'Tashkent' , Mięta pieprzowa (M. x piperita), Mięta imbirowa (M. gracilis) 'Variegata'.
ZASTOSOWANIE
Rozmaryn jest zimozielony, więc można z niego korzystać przez cały rok. Kwiaty są jadalne i mają rozmarynowy posmak - idealnie nadają się do dań z ryżem. Rozmaryn jest też doskonały do aromatyzowania oliwy i octu.
UPRAWA
Posadź go w ciepłym, słonecznym miejscu i przepuszczalnej, odkwaszonej glebie. Rozmaryn dobrze rośnie w pojemni-kach (podłoże uniwersalne; przesadzanie co roku). Aby roślina zachowała produktywność i nie drewniała, przycinaj ją po kwitnieniu.
ROZMNAŻANIE
Sadzonki pobiera się latem, po kwitnieniu, z nowych przyrostów. Kiedy dobrze się ukorzenią, przesadza się je do doniczek i uprawia pod osłoną przez jeden sezon, a następnie przesadza na zewnątrz [w Polsce nie wytrzyma większych mrozów - red.]. Rozmaryn można rozmnażać z odkładów wiosną lub jesienią. SPOSOBY NA PROBLEMY
Na liściach rozmarynu żerują od jesieni do wiosny osobniki dorosłe i larwy chrząszcza Chrysolina americana. Aby poradzić sobie ze szkodnikiem, rozłóż pod rośliną gazetę i potrząśnij jej gałązkami lub ostukaj je palcem, aby szkodniki spadły na papier. Teraz łatwo będzie się ich pozbyć.
CIEKAWE ODMIANY
Rozmaryn lekarski (Rosmarinus officinalis): 'Green Ginger' i 'Severn Sea', forma białokwiatowa: R. officinalis f. albiflorus 'Lady in White'.
ZASTOSOWANIE
Listki szałwii wieloletniej nadającej się do zastosowań kulinarnych można wykorzystywać przez cały rok. Jej kwiaty są jadalne i ślicznie wyglądają w sałatkach lub deserach owocowych. Listki szałwii można konserwować w oliwie i maśle. UPRAWA
Szałwię sadzi się w ciepłym, słonecznym miejscu, w przepuszczalnej, odkwaszonej glebie. Roślina dobrze rośnie w pojemnikach, w podłożu uniwersalnym do roślin doniczkowych. Przycina się ją latem, po kwitnieniu, aby wypuściła nowe przyrosty i aby zapobiec drewnieniu.
ROZMNAŻANIE
Wysiew na początku wiosny, pod przykryciem, w 18°C. Późną wiosną, kiedy temperatura nocą nie spada poniżej 7°C, można też wysiać nasiona do gruntu. Z niekwitnących pędów szałwii wieloletniej pobiera się sadzonki od końca wiosny do początku lata.
SPOSOBY NA PROBLEMY
Szałwia uprawiana w ogrodzie może być podatna na atak skoczka - i poza zebraniem zniszczonych liści niewiele można na to poradzić. W uprawie pojemnikowej roślinie może też zagrażać mączniak; jeśli dojdzie do porażenia, przenieś doniczki w przewiewne miejsce i usuń zaatakowane liście.
CIEKAWE ODMIANY
Szałwia lawendolistna (Salvia lavandulifolia), Szałwia lekarska (S. officinalis), 'Purpurascens', Szałwia ananasowa (S. elegans) 'Scarlet Pineapple'
ZASTOSOWANIE
Roślina zimozielona - do zbioru przez cały rok, o ile zachowa się pewien umiar. Świetnie aromatyzuje oleje i masło.
UPRAWA
Posadź tymianek w przepuszczalnej glebie, na słonecznym stanowisku. Ponieważ nie lubi on mokrych zim ani podmokłej gleby, należy zapewnić mu odpowiedni drenaż. Do uprawy w pojemniku użyj podłoża uniwersalnego zmieszanego ze żwirkiem ogrodniczym. Przycinaj po kwitnieniu, aby pomóc roślinie przetrwać zimę.
ROZMNAŻANIE
Tymianek pospolity i odmianę 'Fragrantissimus' można uprawiać z nasion. Aby ułatwić sobie zadanie, wymieszaj maleńkie nasiona z piaskiem lub białą mąką. Wysiej wiosną na powierzchni podłoża i umieść pod osłoną w temperaturze 20°C. Siewki są podatne na zgorzel, dlatego nie podlewaj ich wieczorem, tylko rano. Inne odmiany tymianku najlepiej rozmnażać z sadzonek. Pobiera się je z nowych przyrostów pod koniec lata.
SPOSOBY NA PROBLEMY
Uprawiany w ogrodzie tymianek jest rzadko atakowany przez szkodniki, natomiast mszyce lubią żerować na młodych przyrostach tymianku uprawianego w pojemniku. Szkodniki spryskuj mydłem ogrodniczym.
CIEKAWE ODMIANY
Tymianek (Thymus) 'Fragrantissimus' (o zapachu pomarańczy), Tymianek szerokolistny (T. pulegioides), Tymianek cytrynowy (T citriodurus).
ZASTOSOWANIE
Przez cały sezon wegetacyjny ścina się świeże łodyżki. Kwiatami, które mają lekko cebulowy smak i wspaniale wyglądają, posypuje się sałatki i pieczone ziemniaki. Posiekane źdźbła konserwuje się w maśle lub mrozi w pojemnikach na kostki lodu bez wody.
UPRAWA
Posadź go w przepuszczalnej, żyznej glebie, na słonecznym stanowisku i dobrze podlewaj przez cały sezon wegetacyjny. Jesienią ściółkuj przerobionym kom-postem. Szczypiorek dobrze rośnie w pojemnikach w podłożu uniwersalnym. Przesadzaj go co roku na wiosnę, kiedy pojawią się nowe przyrosty.
ROZMNAŻANIE
Wiosną wysiej nasiona pod osłoną, w 20"C. Późną wiosną, kiedy tempera-tura nocą nie spada poniżej 7°C, szczypiorek można też wysiewać na grządkę. Co trzy lata rozdziel rozrośnięte kępy.
SPOSOBY NA PROBLEMY
Szczypiorek może być narażony na atak śmietki cebulanki, mączniaka rzekomego i rdzy. W przypadku ich wystąpienia masz dwie opcje: rośliny mocno przytnij, usuwając szkodniki i miejsca zaatakowane przez chorobę, lub wykop, usuń i nie sadź w tym miejscu żadnych przedstawicieli rodziny czosnkowa-tych. W przypadku poważnych problemów może to być najlepsze rozwiązanie.
CIEKAWE ODMIANY
Czosnek bulwiasty (Allium tuberosum), Allium nutans, Cebula siedmiolatka (czosnek dęty), (A. fistulosum).
ZASTOSOWANIE
Listki można zrywać prawie przez cały rok, ale podczas kwitnie-nia jest ich mniej, dlatego po jego zakończe-niu roślinę się przycina, co skłania ją do wypuszczenia nowych przyrostów. Oregano konserwuje się w maśle, oliwie lub suszy.
UPRAWA
Ponieważ oregano pochodzi z krajów śródziemnomorskich, sadzi je w przepuszczalnej glebie, na słonecznym stanowisku. Dobrze rośnie w pojemniku w podłożu uniwersalnym zmieszanym z garścią żwirku ogrodniczego.
ROZMNAŻANIE
Z nasion można uprawiać oregano (zwane lebiodką pospolitą), lebiodkę majeranek i oregano greckie. Podobnie jak w przypadku tymianku, drobne nasiona wymieszaj z piaskiem lub białą mąką i wy-siej wiosną na powierzchni podłoża, pod osłoną, w 20°C. Siewki podlewaj rano, aby uniknąć zgorzeli. Inne odmiany najlepiej pozyskiwać podczas rozdzielania dobrze roz-rośniętych kęp roślin późną wiosną.
SPOSOBY NA PROBLEMY
Oregano jest dość odporne na szkodniki i choroby, ale jeżeli rośnie w ciężkiej glebie lub na stanowi-sku częściowo zacienionym, może zamierać albo zostać zaatakowane przez mączniaka.
CIEKAWE ODMIANY
Lebiodka syryjska (Origanum syriacum), Lebiodka pospolita karłowata (O. vulgare) 'Nanum' ,
O. vulgare hirtum 'Greek' .
Zioła jednoroczne - bazylia
Bazylia
CZY WIESZ, ŻE... bazylia w czasach elżbietańskich była suszona i wykorzystywana jako tabaka w leczeniu migreny oraz przeziębienia. Zioło to jest również traktowane jako święta roślina - niektóre greckie cerkwie używają jej do przy-gotowania wody święconej, a podczas hinduskich wesel, wedle tradycji, rodzice panny młodej przedstawiają pana młodego z listkiem bazylii.
SUBSTANCJE ODŻYWCZE Dodatek bazylii wspomaga trawienie. Ma ona również łagodne właściwości wykrztuśne.
ZBIÓR Jedz surowe liście - jak najświeższe.
PRZECHOWYWANIE Trudna do zasuszenia i zamrożenia. Pozostaw liście w oleju na miesiąc, następnie odcedź, a uzyskasz smakowy olej.
UPRAWA Wysiej nasiona do małych doniczek i umieść je w ciepłym (około 20°C) i jasnym miejscu. Podlewaj niewielką ilością wody do czasu, aż wykiełkują, a następnie tylko wtedy, gdy będzie taka potrzeba - i tylko rano, aby uniknąć przelania, a w konsekwencji szarej pleśni. Stopniowo przesadzaj i hartuj siewki. Uszczykuj wierzchołki, aby uzyskać bujną, krzaczastą roślinę. Rozpocznij uprawę bazylii na kuchennym parapecie - uprawę możesz kontynuować w domu lub na zewnątrz, w cieplejszym miejscu, w gruncie lub doniczce, na słonecznym i osłoniętym stanowisku, od czerwca do sierpnia. Chroń rośliny przed ślimakami.
POLECANE ODMIANY Bazylia 'Red Rubin': fioletowe, bardzo aromatyczne liście. Bazylia cynamonowa: fioletowe liście i cynamonowy zapach, nadaje się do dań krótko smażonych. Bazylia grecka: małe listki są idealne do uprawy w doniczce. Bazylia tajska: ostry aromat anyżu, idealna do orientalnych potraw. Bazylia 'Mrs Burns' Lemon': duże liście o intensywnym smaku cytryny.
Kalendarium uprawy bazylii:
Jak szybko rozsadzić bazylię zakupioną w doniczce
Każdy z nas kiedyś kupił w supermarkecie pięknie wyglądającą bazylię, a następnie z przerażeniem obserwował, jak roślina umiera. Zioła ze sklepu są zawsze ściśnięte razem w jednej doniczce. Wcześniej czy później wyzioną ducha, chyba że je przytniesz i rozsadzisz, zapewniając im przestrzeń, światło i pożywienie, którego potrzebują do rozwoju. Zobacz, jak w kilka minut mieć aż 5 doniczek pełnych zdrowych ziół.
POTRZEBNE:
- 5 małych plastikowych doniczek (o średnicy około 9 cm)
- Uniwersalne, organiczne podłoże beztorfowe
- 1 bazylia z supermarketu
- sekator, nożyce lub ostry nóż
KALENDARZ UPRAWY ZIÓŁ
Artykuł opracowany na podstawie: Gardeners' World Magazine nr 3(9)/2016 autor: Jekka McVicar, zdjęcia: Gardeners' World Magazine nr 3(9)/2016 oraz zasoby Pixabay, terminarz siewu nasiona na podstawie: Gardeners' World Magazine nr 2 (14)/2017.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz