Cykoria i radicchio - uprawa i odmiany

Cykoria i radicchio - to sałaty inne niż wszystkie - można je bielić, dzięki czemu staja się one łagodniejsze w smaku. Warzywa te są gotowe do zbioru akurat wtedy, gdy w ogrodzie nie ma jeszcze świeżej sałaty.

Cykoria należy do dużej rodziny cykoriowatych. Rośnie o wiele wolniej niż inne warzywa liściowe, ale za to jest łatwa w pielęgnacji. Najnowsze odmiany mają prawie niewyczuwalną goryczkę. Z drugiej strony, substancje, które nadają liściom ów gorzkawy smak, w naturalny sposób pobudzają apetyt, a ponadto mają dobroczynny wpływ na pracę wielu narządów wewnętrznych.



Cykoria zawiera wiele witamin, a także magnez, żelazo, potas i wiele innych wartościowych minerałów oraz beta-karoten i błonnik. Najzdrowsza jest na surowo, choć można ją też dusić i smażyć.
Nie do końca wiadomo, kto i kiedy zaczął planowo uprawiać cykorię. Według jednej z teorii odkrył ją przypadkiem szef ogrodników Ogrodu Botanicznego w Brukseli w roku 1846. Miał on pozostawić korzenie cykorii podróżnika w gruncie, osłoniwszy je dokładnie przed słońcem, aby nie były gorzkie. Inny przekaz mówi, że uprawę odkryli przypadkiem belgijscy chłopi, gdy w 1870 roku po klęsce urodzaju zadołowali część plonów w szklarni. Wkrótce odkryli, że z ziemi wyrastają zwarte główki. Do dziś wykorzystywane są stare inspekty do jej uprawy. W tym celu podłoże przekopuje się na głębokość szpadla, następnie wykopuje dołki głębokości 20-25 cm i tak wciska korzenie w dno, aby była widoczna tylko nasada ściętych liści. Następnie sadzonki zasypuje się około dziesięciocentymetrową warstwą dojrzałego kompostu i okrywa dodatkowo warstwą słomianej wyściółki, która ma chronić uprawy przed mrozem. Pierwszych zbiorów z takiego nasadzenia można się spodziewać najwcześniej w marcu. Do masowej produkcji wykorzystuje się wyselekcjonowane odmiany uprawiane w olbrzymich basenach, gdzie korzenie roślin są obmywane roztworem nawozowym.

1.SADZENIE RADICCHIO do gruntu przeprowadzamy najpóźniej 3-4 tygodnie po siewie. Powodem są długie korzenie palowe.
2.DLA UZYSKANIA ŁAGODNEGO SMAKU główki bieli się w gruncie pod glinianymi kloszami lub w otulinie z papieru.
DO PĘDZENIA STOSUJEMY korzenie średnicy 3-5 cm. Żółto-biale główki uzyska się tylko przy całkowitym braku dostępu światła.

Zwarte główki pędzonej cykorii uzyskuje się od X do IV Jeśli cykorię uprawiamy w domowej piwnicy, zasypywanie korzeni substratem piaskowo-kompostowym jest zbędne.


DOMOWE PĘDZENIE CYKORII

• Cykorię wysiewamy od kwietnia do początku maja na stanowiska o głęboko spulchnionym podłożu. 
• Na początku października, a najpóźniej pod koniec listopada, rośliny wykopuje się z ziemi i ścina ich liście na wysokości ok. 2-3 centymetrów ponad nasadą korzenia. Pamiętajmy, by nie uszkodzić serca! Główki pozostawiamy kilka dni na grządce, bo gdy przemarzną, lepiej rosną. 
• Następnie składujemy je w chłodnym pomieszczeniu, by od listopada do marca pobierać je w miarę potrzeby do pędzenia w mieszkaniu.
• Wówczas korzenie skracamy na długość 20-25 cm, układamy główki jedna przy drugiej w wiadrze z ciemnego tworzywa. Wcześniej w ścianach wiadra wiercimy otwory. Wolne przestrzenie między główkami wypełniamy mieszanką piasku i kompostu (w proporcji 2:1). Uprawę podlewamy, przykrywamy drugim wiadrem i przenosimy do pomieszczenia o temperaturze 15-18st. C.
  Cykoria jest gotowa do zbioru po 3-5 tygodniach. Cały czas nawilżamy podłoże. 

Radicchio jest odmianą cykorii o charakterystycznych bordowych liściach.
Ta forma cykorii nie wymaga pędzenia, uprawia się ją podobnie jak sałatę czy endywię, w polu.
Jest dostępna w różnych grupach odmianowych o włoskich nazwach powiązanych z regionami lub miastami, w pobliżu których były (i są) uprawiane.
Mamy więc np. odmianę 'Rosso di Verona' czy 'Rosso di Treviso'. Przez długi czas radicchio nie było uprawiane w naszej części Europy. Dopiero wprowadzenie nowych odmian (zwłaszcza z grupy Rosso di Chioggia), przystosowanych do klimatu panującego w środkowej i północnej Europie, zmieniło ten stan rzeczy.
Rosso di Chioggia ma bordowe liście, białe unerwienie i wygląda jak kapusta. Sałatę można przechowywać w pojemniku na warzywa w dolnej części lodówki.
/Nazwę radicchio wymawiamy: radikjo./





 LEKKIE MROZY NIE WYRZĄDZAJĄ radicchio żadnych szkód. W naszych warunkach klimatycznych pełnej mrozoodporności rośliny jednak nie mają.


ŁADNE GŁÓWKI radicchio tworzy tylko w temperaturze poniżej 10°C. Substancja gorzka, zwana intybiną, znajduje się głównie w białych nerwach. 

Odmiany do uprawy w ogrodzie:

1. Radicchio `Rossa di Treviso' nadaje się zarówno na zbiór jesienny, jak również do zimowania na polu i pędzenia.
2. Cykoria `Tardivo' zawiązuje latem wiele jasnozielonych liści, które smakują wybornie zwłaszcza w sałatkach ze świeżymi owocami. Zimą odmianę tę pędzi się albo z ziemną okrywą, albo bez.
3. Variegata di Castelfranco' przetrzymuje nieduże mrozy i należy do najozdobniejszych odmian radicchio zbieranych późną jesienią. Jej główki bieli się pod glinianymi kloszami. Bez bielenia zewnętrzne liście pozostają zielone. 

4. Radicchio `Alouette czy Indigo' wysiewa się od marca, a zbiera od czerwca. 

5. 'Italiko Rosso' to włoski specjał, rośnie podobnie jak uprawowy mniszek lekarski. Gorzkie liście z czerwonym unerwieniem mają lepszy smak po uduszeniu. 

6. `Rosso di Veron'a' zimuje w gruncie i jest zbierana wiosną. 

7. `Grumolo Nero' to średniowczesna odmiana radicchio, wysiewa się ją do gruntu w lipcu. Rozetę z typowymi mocnymi liśćmi tworzy dopiero zimą. 

8. Radicchio Variegata di Lusia' wysiewa się latem, plony zbiera się po 4 miesiącach.

Artykuł na podstawie: "Mój piękny ogród" nr 2/2011, zdjęcia:  "Mój piękny ogród" nr 2/2011 oraz zasoby Pixabay